Canh rừng mùa nắng

“Ăn ngủ cùng rừng”

Theo chân cán bộ kiểm lâm tuần tra rừng, chúng tôi mới thật sự cảm nhận được những gian nan, vất vả của các anh. Mất cả buổi đi bộ, vượt hàng chục cây số đường mòn, núi đồi quanh co, hiểm trở mới đến được một khu rừng nằm trên đỉnh đồi khá cao.

Diễn tập PCCCR ở Phong Điền

Thấy tôi thấm mệt, Trạm trưởng Trạm Kiểm lâm địa bàn (TKLĐB) Sơn Quả thuộc Hạt Kiểm lâm huyện Phong Điền-Trần Nguyên Vinh trấn an: “Ăn thua chi, anh em kiểm lâm còn đi nhiều cánh rừng xa và cao hơn thế, mất cả ngày đi bộ cả trăm cây số là chuyện thường; lên các đỉnh đồi núi cao mới có thể quan sát, “canh lửa” cho những khu rừng khác”.

Vừa đặt chân đến đồi núi rừng, anh Vinh yêu cầu các kiểm lâm viên tỏa đi mỗi người một hướng, đặt ống nhòm hướng về phía những cánh rừng xa. Sau một hồi quan sát, anh Vinh bảo: “Rừng an toàn”. Tôi hỏi, cơ sở nào để nhận biết rừng an toàn? Anh Vinh nói: “Khi xảy ra cháy rừng, hoặc các dấu hiệu sắp cháy thì tại những điểm cháy sẽ bốc khói, thường tập trung ở những cánh rừng keo, tràm, lau sậy bị khô lá do nắng nóng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cháy rừng, song chủ yếu do người dân đốt thực bì, vứt bỏ tàn thuốc bừa bãi, nhiệt độ quá cao khiến đạn bom (sót lại sau chiến tranh) phát nổ...”.

Nhóm kiểm lâm chỉ 3 người tỏa khắp khu rừng để kiểm tra, xử lý các dấu hiệu, nguy cơ cháy rừng. Anh em kiểm lâm dùng rựa và các dụng cụ chặt bỏ, thu dọn cành, lá khô tại những nơi có nguy cơ xảy ra cháy. Lúc này mặt trời đã xế trưa, nắng nóng hầm hập, nhiệt độ  đo được trên dưới 38oC. Dù bụng đói cồn cào, nhưng hầu như anh em khó nuốt trôi bữa cơm trưa vì thấm mệt.

Kiểm lâm viên Phan Đình Thịnh lo lắng: “Nhiệt độ cao như thế này rất dễ xảy ra cháy rừng. Với những cánh rừng nằm trên đồi cao nếu xảy ra cháy sẽ rất khó ứng phó, phần không thể đưa nước lên được, phần vì gió khiến đám cháy lây lan nhanh. Thường những cánh rừng trên cao, chúng tôi phải đi kiểm tra thường xuyên. Hầu như ngày nào cũng phải đi, có ngày đi bộ cả trăm cây số, ăn uống, nghỉ ngơi ngay tại rừng; những lúc cao điểm, anh em “canh lửa” cả ban đêm ở những cánh rừng có nguy cơ cháy cao”.

Phó TKLĐB Sơn Quả-Phan Dùng chia sẻ: “Ban đêm rất dễ phát hiện các ngọn lửa, hoặc khi có dấu hiệu cháy thường bốc mùi lá cây, nhất là những cánh rừng keo, tràm. Cái khó đối với tuần tra ban đêm là đường sá đi lại, núi rừng hiểm trở. Anh em kiểm lâm từng bị té ngã, bị thương, trật khớp chân là chuyện thường. Có khi phải dựng chòi, ăn nghỉ mấy ngày liền ngay tại rừng, ăn uống chủ yếu bánh chưng, bánh mì, nước suối; bởi mang theo gạo, xoong nồi, nước uống, thực phẩm vào rừng thì quá nặng nhọc, đường sá lại khó đi. Gian khó vậy đấy! Nhưng anh em vẫn quyết tâm bám rừng, không có ngày nghỉ kể cả thứ 7, Chủ Nhật. Trạm kiểm lâm có bốn anh em, kể cả lãnh đạo đều ở TP. Huế, 10 ngày, nửa tháng, có khi cả tháng mới được về nhà một lần”.

Lực lượng mỏng, thiết bị thô sơ

Trên đường trở về, chúng tôi được các kiểm lâm chia sẻ những khó khăn trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng (PCCCR). Mới chỉ đầu mùa nắng nóng, nhưng đã xảy ra một vụ cháy rừng sản xuất của người dân ở xã Phong Sơn. Rất may, lực lượng kiểm lâm đi tuần tra đã sớm phát hiện, huy động các lực lượng, quần chúng Nhân dân dập tắt kịp thời nên chỉ thiệt hại chưa đầy 2.000m2 rừng keo.

Tuần tra bảo vệ rừng

Trạm trưởng TKLĐB Sơn Quả-Trần Nguyên Vinh cho biết, nguyên nhân vụ cháy là do thời tiết nắng nóng, người dân lại chủ quan khi thu hoạch rừng, đốt thực bì không báo với lực lượng kiểm lâm, chính quyền để có sự kiểm soát, giám sát. TKLĐB Sơn Quả đã tham mưu chính quyền địa phương xử phạt 3 triệu đồng đối với hộ dân để xảy ra cháy rừng.

Qua vụ cháy đầu năm và nhiều vụ cháy trước đây bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế trong công tác PCCCR. Địa bàn quản lý quá rộng lớn, núi rừng hiểm trở, nhưng lực lượng kiểm lâm lại mỏng. Chỉ riêng địa bàn thuộc TKMĐB Sơn Quả quản lý gồm 3 xã (Phong Sơn, Phong Xuân, Phong Mỹ), diện tích trên 50 ngàn ha, nhưng chỉ có 4 cán bộ phụ trách, kể cả lãnh đạo cũng phải thường xuyên túc trực, tuần tra rừng.

Anh Trần Nguyên Vinh chia sẻ: “Mỗi thành viên phụ trách hơn 15 ngàn ha, vừa PCCCR, vừa ngăn chặn chặt phá rừng, bảo vệ động vật hoang dã. Nếu để xảy ra cháy, hoặc chặt phá rừng thì anh em sẽ bị phê bình, kỷ luật. Các cán bộ kiểm lâm hầu như đều làm việc cật lực mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ”.

Lực lượng mỏng, cộng với trang thiết bị thô sơ khiến công tác PCCCR gặp nhiều khó khăn. Tại TKLĐB Sơn Quả chỉ có 10 bàn dập lửa, 10 bình xịt nước loại vài chục lít/bình, 3 máy thổi gió, 4 bộ đàm, vài cái rựa... Mỗi khi xảy ra cháy rừng đều phải huy động lực lượng, thiết bị trong dân, nhưng cũng thô sơ nên xử lý đám cháy kém hiệu quả. Một số vụ cháy rừng sản xuất trước đây dập tắt không kịp thời, gây thiệt hại diện tích khá lớn. Các dụng cụ, trang thiết bị PCCCR cần được đầu tư thêm về số lượng, quy mô, hiện đại hơn mới đáp ứng nguy cơ cháy rừng đang ngày càng diễn biến khó lường.

Hoàng Triều