Thứ Hai, 06/08/2018 09:16
(GMT+7)
Đấu thầu minh bạch
TTH - Tìm hiểu trong thư viện Pháp luật, thấy UBND tỉnh có ban hành Chỉ thị 05, đề ngày 7/2/2018 về việc: chấn chỉnh công tác đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước.
Vì sao lại có chỉ thị này? Những qui định về việc đấu thầu đã được luật hóa rất rõ ràng. Khi UBND tỉnh ra chỉ thị chấn chỉnh, nghĩa là công tác đấu thầu các dự án, hoạt động mua sắm thường xuyên từ nguồn ngân sách nhà nước đã có những hoạt động “chệch choạc”.
Trong công tác đấu thầu, thường có một số tiêu cực xảy ra. Điều phổ biến nhất là tình trạng, cái mà người ta gọi là “quân xanh quân đỏ”, tức là khi có 3 hồ sơ tham gia đấu thầu, nhưng thực chất 2 hồ sơ chỉ mang tính “lót đường” để cho một đơn vị trúng thầu. Tại sao có tình trạng này? Là vì: Đơn vị trúng thầu có thể là “thân cận” với những bên có thế lực nào đó, mà thế lực này có thể ảnh hưởng đến kết quả đấu thầu. Chính điều này đã sinh ra cái mà người ta gọi là “chạy dự án”. Một khi dự án nào đó được “chạy”, không nhiều thì ít đã hàm chứa sự tiêu cực. Có thể đó là sự can thiệp để ban phát dự án. Cũng có thể là chuyện “có qua có lại”.
Một tình trạng khác là sự bắt tay của các đơn vị đấu thầu để có kết quả đấu thầu có lợi nhất cho bên trúng thầu. Xin lấy một ví dụ như đấu giá đất (ở đây không phải là nguồn vốn của nhà nước nhưng nó cũng diễn ra tình trạng tương tự như “quân xanh quân đỏ” vậy). Một lô đất được đưa ra đấu giá bao giờ cũng có giá sàn, qui định các bước đấu. Đã có tình trạng quân xanh quân đỏ để người trúng thầu được giá thấp nhất. Ở đây thường là một nhóm kinh doanh bất động sản. Nếu có một người lạ nào đó tham gia đấu giá, rất có thể họ được “bấm nhỏ” để không tham gia, đổi lại họ sẽ được một số tiền nào đó, hoặc sau khi trúng thầu xong họ sẽ được chuyển nhượng lại lô đất ấy với giá có lợi hơn là cứ tham gia đấu thầu để đẩy giá lên cao. Cho nên chúng ta không lạ gì khi kết quả đấu giá, hoặc là đấu thầu, các đơn vị tham gia thầu có giá sít sao nhau.
Tiếp theo là tình trạng đấu thầu không minh bạch. Ở đây có thể hiểu là có sự can thiệp ngay từ qui định điều kiện đấu thầu. Đơn vị mời thầu đưa ra những điều kiện nào đó mà nhiều đơn vị khó đáp ứng (có thể trái với qui định). Điều này chắc chắn là không có lợi trong việc sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Nhưng điều tai hại hơn là nó ảnh hưởng đến hoạt động của nhiều doanh nghiệp. Các nhà nghiên cứu chính sách thường phân tích những điều này và cho rằng, những qui định như vậy đã tạo ra những rào cản cho nhiều doanh nghiệp không gia nhập được thị trường. Một khi đã không minh bạch như vậy thì sẽ có nhiều doanh nghiệp khó lớn mạnh được, nhất là các doanh nghiệp nhỏ, các doanh nghiệp “thân cô thế cô”. Có phải là đã xảy ra những tình trạng như vừa nêu mà UBND tỉnh phải ra chỉ thị để chấn chỉnh?
Muốn cho việc sử dụng ngân sách nhà nước tốt, tạo ra một thị trường cạnh tranh sòng phẳng thì phải minh bạch trong việc đấu thầu. Như yêu cầu của chỉ thị 05 của UBND tỉnh.
NGUYÊN LÊ