Chính trị - Xã hội

09/10/2015 - 16:12

Hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

TTH - Sau khi nghiên cứu Dự thảo văn kiện Đại hội XII của Đảng, tôi hoàn toàn nhất trí với nội dung của dự thảo. Tuy nhiên, tôi nhận thấy việc sử dụng ngôn ngữ pháp lý ở một số câu, đoạn văn trong dự thảo, đặc biệt ở Mục XIV “Hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” của còn chưa phù hợp. Tôi xin mạnh dạn đóng góp ý kiến về Mục XIV của dự thảo như sau:

1. Dự thảo văn kiện có ghi: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền phải tiến hành đồng bộ cả lập pháp, hành pháp, tư pháp” là chưa phù hợp về mặt ngôn ngữ pháp lý vì cụm từ “lập pháp, hành pháp, tư pháp” không đứng độc lập mà thường ghép với các từ khác như: quyền, cơ quan, lĩnh vực…

Nên ghi lại là: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền phải tiến hành đồng bộ trong việc thực hiện cả ba quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”; hoặc là: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền phải tiến hành đồng bộ trong cả ba lĩnh vực lập pháp, hành pháp, tư pháp”; hoặc là: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền phải tiến hành đồng bộ trong các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp”.

2. Dự thảo có ghi: “xác định rõ hơn quyền hạn và trách nhiệm của mỗi quyền” là chưa phù hợp về mặt ngôn ngữ pháp lý vì khi nói đến quyền hạn và trách nhiệm là nói đến của các chủ thể như cá nhân, tổ chức, cơ quan Nhà nước, chứ không thể nói đến quyền hạn và trách nhiệm của “quyền”. Chúng ta thường nói: cơ quan, tổ chức có quyền hạn và trách nhiệm, chứ không thể nói: “quyền” có quyền hạn và trách nhiệm…

Nên ghi lại là: “xác định rõ hơn quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp”; hoặc “xác định rõ hơn quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”

3. Dự thảo văn kiện có ghi: “bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo, của đương sự” là sai thuật ngữ pháp lý và trái Hiến pháp. Đối với bị can, bị cáo có quyền bào chữa, còn đương sự không có quyền bào chữa mà chỉ có quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của họ. Khoản 7 Điều 103 Hiến pháp năm 2013 quy định các quyền này rất rõ ràng: “Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự được bảo đảm”.

Vì vậy, nên ghi lại là: “bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự”

4. Dự thảo văn kiện nêu: “Phân định rành mạch thẩm quyền quản lý hành chính với trách nhiệm, quyền hạn tư pháp trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan tư pháp” là chưa phù hợp, chưa có sự thống nhất trong sử dụng thuật ngữ pháp lý. Vì cụm từ “thẩm quyền quản lý hành chính” tương ứng với cụm từ “thẩm quyền tư pháp”, chứ không thể tương ứng với cụm từ ‘trách nhiệm, quyền hạn tư pháp”. Nên ghi lại là: “Phân định rành mạch thẩm quyền quản lý hành chính với thẩm quyền tư pháp trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan tư pháp”.

5. Dự thảo văn kiện ghi: “Viện Kiểm sát Nhân dân thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp và được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức của Toà án; tăng cường trách nhiệm của công tố trong hoạt động điều tra” là không có sự thống nhất và thiếu chính xác trong sử dụng ngôn ngữ pháp lý. Nhận định này xuất phát từ hai lý do. Thứ nhất, cụm từ “Viện Kiểm sát Nhân dân” tương ứng với cụm từ “Tòa án Nhân dân”, chứ không thể tương ứng với cụm từ “Tòa án”. Thứ hai, cụm từ “công tố” phải đi kèm với các từ như: cơ quan, quyền… chứ không sử dụng độc lập, không thể ghi “trách nhiệm của công tố” được mà phải nói “trách nhiệm thực hành quyền công tố”, hoặc “trách nhiệm của cơ quan thực hành quyền công tố”...

Do đó câu ở trên nên ghi lại là: “Viện Kiểm sát Nhân dân thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp và được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức của Toà án Nhân dân; tăng cường trách nhiệm thực hành quyền công tố trong hoạt động điều tra”

Ngoài những vấn đề nêu trên, tôi nhận thấy dự thảo có ghi: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là vấn đề mới đối với nước ta” là chưa phù hợp. Cách đây 20 năm, Nghị quyết Ban Chấp hành Trung ương 7 khóa VIII (được tổ chức vào tháng 01 năm 1995) khi nói đến nguyên nhân tồn tại, vướng mắc trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền cũng đã đưa ra nhận định tương tự như vậy. Và rõ ràng, đã hơn 20 năm trôi qua, không thể tiếp tục nói rằng vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là vấn đề mới đối với nước ta.

ThS. Trần Việt Dũng (Trường đại học Luật-Đại học Huế)

Chia sẻ bài viết

BÌNH LUẬN