Và, hơi ẩm nồng nàn bốc lên từ mặt đất, quyện chặt trong từng lớp sương mỏng nương tựa ngọn cây. Khi ấy, sự linh diệu của đất trời được chuyển hóa thành thứ tạo vật mong manh có vòng đời ngắn ngủi nhưng tinh tế và ở lại trong lòng người ta sâu nhất – mùi hương.
Hương sứ trong vườn khuya, như mảnh vải nhung phủ xuống những dấu chân và lối mòn mà người trước đã đi qua.
Khi vườn ngủ cũng là lúc những sinh vật nhỏ bé cựa mình duy trì sự sống. Sứ là loài hoa nở sắc trong nắng và phát tán hương trong đêm, vì thế tinh thần thẩm mỹ của sứ thực sự thuộc về đêm với những lớp hương được hòa thẫm vào bóng tối. Sự trầm lắng đài các của sứ như một làn sương mùa hạ chở đầy bí mật, lọc trong và thấu suốt những dư ảnh tàn phai của đời sống, đưa con người vào một nơi trú ẩn yên lặng tuyệt đối - bằng chính mùi hương trong vắt thiền tịnh của mình.
Như một tiểu thần nữ miền nhiệt đới được đặt vào ngai chủ đạo, hoa sứ chứa đựng những lớp hương gợi về cảm giác thanh cao và yên lặng của chốn đền đài. Bên dưới tầng tâm điểm đã li hương, ngỡ như ngửi thấy mùi vườn tược đồng áng tỏa ra từ vệt hương đã nguội. Mùi hương thanh cao đã xoá đi những khốc liệt và tầm thường của đời sống, mang đến cảm giác bồng bềnh như được lạc vào cõi mê. Phải chăng thần nữ đền đài đã cần mẫn khỏa hương gầy mảnh để mãi mãi lưu lại dư hương cuối cho những mùa lành về sau…
Trong tất cả sự lay động của các giác quan, sự đê mê của khứu giác vẫn là đắt đỏ nhất. Được thưởng hương sứ trong bóng tối là sự thưởng thức trọn vẹn nhan sắc sâu kín nhất mà loài hoa này dâng tặng cho con người và thiên nhiên. Khi bóng tối tràn về mọi nẻo, ta không cần để ý đến giờ giấc mà chỉ thấy mùi hương là sự hiện hữu duy nhất. Trong đêm tối, tôi muốn được vùi sâu trong mùi hương ấy và không có nhu cầu được thoát ra. Khi ấy tôi nhận ra, giấc ngủ đã bị mùi hương đánh cắp với bình minh chim hót đang xô tới ngoài kia.
Vậy là suốt một đêm, tôi đã phớt lờ những bức vách và chiếc đồng hồ han gỉ, những mặt người trông như ngọn đèn nhưng không bao giờ phát sáng, những cái lỗ nhỏ tí xíu như mắt nhìn của một người phụ nữ cả đời chờ đợi... để vùi đắm bâng quơ trong mùi hương trinh tĩnh ấy. Bỗng chốc, cảm giác như mọi vẩn đục bão giông trong tâm trí biến mất như cát bụi phù du.
Và thời gian qua đi, vài giờ, hoặc vài thập niên… điều còn lại cho những lớp hương cuối cùng là danh dự, sự kiêu kỳ của tư chất tự tại, thanh tao và vô nhiễm của loài hoa gắn liền với sự bất tử ấy. Mùi hương là thứ cuối cùng mà cây hoa sứ muốn lưu lại trên thân thể của mình.
Đã rất nhiều năm trôi qua, khi còn là một đứa trẻ học lớp vỡ lòng, tôi vẫn thấy ngoại tôi ra vườn ngồi lặng im những tối mùa hạ. Sau này mới biết ngoại ngồi nghe hương sứ. Người phụ nữ quê mùa trong chiếc váy đụp màu rượu chát thường ngồi đó cho đến khi sang canh ngày mới rồi lại quay về bếp nấu nước vối cho buổi đi đồng vào rạng sáng. Đây đó, những lớp hương sứ rơi xuống, như cất giấu một thời thiếu phụ, và những bài Phật ca mà tôi hằng nghe mỗi sáng. Đó có khi chỉ là những hồi ức lu mờ mất nét nhưng chưa bao giờ bị lãng quên.
NGUYÊN HƯƠNG