Đua ghe ở Quảng Điền - Ảnh: Phạm Bá Thịnh
Khai thác thế mạnh văn hóa
Với hơn 700 năm hình thành và phát triển, Quảng Điền còn lưu giữ những trầm tích văn hóa phong phú đa dạng. Với vị trí nằm trên đường thiên lý Bắc- Nam nên trong hành trình mở đất về phương Nam của dân tộc, Quảng Điền là nơi giao thoa, tiếp biến của nhiều nền văn hóa, từ đó góp phần hình thành và hun đúc nên những nét văn hóa đặc trưng của địa phương mà một thời dân gian truyền khẩu “nhất Huế, nhì Sịa”. Hiện nay, trên địa bàn có nhiều lễ hội truyền thống mang nét đẹp văn hóa đặc trưng, như: vật Thủ Lễ, lễ hội đua ghe, đu tiên, múa náp, hò bả trạo… Trên địa bàn huyện cũng có 9 di tích lịch sử, văn hóa được xếp hạng, trong đó có 3 di tích cấp quốc gia.
Là huyện thuần nông, hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, các ngành nghề thủ công truyền thống địa phương ở Quảng Điền nhờ thế có cơ hội phát triển. Nhiều làng nghề nổi tiếng được khôi phục, như: mây tre đan Bao La, bún bánh Ô Sa, rượu Lai Hà… mang lại hiệu quả kinh tế, thu hút du khách đến tham quan. Cùng với hệ thống sông ngòi, ao hồ dày đặc, diện tích phá Tam Giang rộng lớn cũng là thế mạnh trong phát triển các ngành nghề nuôi trồng thủy sản và du lịch. Nhiều kinh nghiệm, tri thức bản địa được người dân tích lũy trở thành những nét văn hóa đặc trưng trong hoạt động sản xuất và sinh hoạt của người dân Quảng Điền. Có thể kể, như không gian chợ nổi Ngư Mỹ Thạnh, lễ tế Bà Tơ, các điệu hò, điệu lý…
Đầu tư hạ tầng phục vụ dân sinh và phát triển kinh tế cũng là động lực. Với việc xây dựng hoàn thành đê tây phá Tam Giang, đoạn từ Cồn Tộc đến Hà Đồ, kinh phí 11,5 tỷ đồng; đầu tư bến tàu du lịch kết hợp cứu hộ cứu nạn tại xã Quảng Lợi; phối hợp chủ doanh nghiệp đầu tư xây dựng hệ thống nhà hàng Cồn Tộc… Huyện cũng đang xúc tiến đầu tư xây dựng hệ thống nhà trưng bày sản phẩm làng nghề, nhà chồ phục vụ du lịch… tạo nên động lực trong phát triển kinh tế và phát huy, quảng bá những giá trị văn hóa địa phương.
Theo ông Hồ Quang Minh, Bí thư Huyện ủy Quảng Điền, trên cơ sở xác định những tiềm năng thế mạnh trong văn hóa của địa phương, thực hiện xây dựng huyện điểm văn hóa giai đoạn 2017-2020, Quảng Điền sẽ hướng đến bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể địa phương. Theo đó, huyện tiến hành sưu tầm, nghiên cứu, phục dựng những lễ hội, trò chơi dân gian, các món ăn, nghề truyền thống, các lễ hội, điệu múa dân gian; mở các lớp truyền dạy, thành lập các câu lạc bộ (CLB) sinh hoạt văn hóa truyền thống của địa phương, như: CLB vật võ, CLB đu tiên, CLB bài chòi… Tăng cường nguồn lực và đầu tư đồng bộ để bảo tồn, tôn tạo các di tích văn hóa lịch sử cách mạng được công nhận. Lựa chọn những di tích tiêu biểu để đầu tư thành sản phẩm du lịch di sản chất lượng cao.
Con người phải là hạt nhân
Sau 5 năm triển khai thực hiện đề án xây dựng huyện điểm văn hóa Quảng Điền giai đoạn 2008-2012, hạ tầng và chất lượng văn hóa tại Quảng Điền đã có nhiều chuyển biến. Kế thừa những thành quả đó, huyện đã đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện các tiêu chí văn hóa gắn với xây dựng huyện điểm nông thôn mới 2011-2016 tầm nhìn 2020, tạo nên nhiều dấu ấn trong phát triển văn hóa địa phương. Kết cấu hạ tầng được quan tâm đầu tư, diện mạo đô thị cũng như nông thôn khởi sắc, đời sống vật chất, tinh thần người dân được nâng cao. Đó là tiền đề quan trọng tạo động lực cho thực hiện xây dựng huyện điểm văn hóa giai đoạn 2017-2020.
Theo ông Nguyễn Ánh Cầu, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Quảng Điền, trọng tâm trong xây dựng huyện điểm văn hóa giai đoạn 2017 - 2020, huyện Quảng Điền hướng tới xây dựng con người phát triển toàn diện, người dân là hạt nhân, chủ thể trong công tác xây dựng huyện điểm văn hóa. Giai đoạn này, huyện sẽ tập trung nhiều giải pháp đào tạo bồi dưỡng, giáo dục những giá trị nhân văn cho con người; nâng cao thể lực, sức khỏe, tuổi thọ cho con người, gắn với việc giáo dục thể chất với giáo dục tri thức, đạo đức, kỹ năng sống.
Thành công trong công tác bảo tồn các giá trị văn hóa, hạn chế các hủ tục trên địa bàn là bằng chứng sinh động nhất về phát huy vai trò của người dân trong xây dựng huyện điểm văn hóa. Nhớ lại trước đây, Quảng Thành là địa phương có nhiều hủ tục trong tang ma, nhà có người qua đời mỗi ngày đều phải làm lợn, gà mời họ, làng đến dùng cơm; thời gian tổ chức tang ma kéo dài từ 5 đến 10 ngày.
Tuy nhiên theo chia sẻ của ông Đào Trọng Thành, Chủ tịch UBND xã Quảng Thành, khi bắt tay xây dựng đời sống văn hóa, các thôn đã chủ động họp bàn, thống nhất đưa quy định tổ chức tang ma vào quy chế của thôn. Với những nội dung quan trọng như: không tổ chức cỗ đãi làng, xóm; không được để quá 72 tiếng đồng hồ. Hiện, nhiều thôn, tổ cũng bắt đầu học tập cách làm này, nhờ đó những hủ tục trong tổ chức tang ma tại địa phương có nhiều chuyển biến.
Ngoài nâng cao vai trò của từng cá nhân trong tổ chức, đơn vị thì gia đình phải là hạt nhân, cái nôi cho các phong trào, tiên phong trong hoạt động giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. Trên cơ sở đó, Quảng Điền đặt mục tiêu xây dựng hoàn thiện mô hình thôn, tổ thực hiện tốt quy ước văn hóa gắn với nếp sống văn minh trong cưới hỏi, tang ma. Phấn đấu đến năm 2020, có 60% làng, thôn, tổ thực hiện nếp sống văn minh trong tang, cưới, lễ hội. Tiếp tục khảo nghiệm, triển khai nhân rộng mô hình “tuyến đường không rải vàng mã khi đưa tang”, “cụm dân cư không sinh con thứ ba”…
Ông Nguyễn Ánh Cầu khẳng định: Để xây dựng con người phát triển toàn diện, huyện đang có kế hoạch tập trung giáo dục nâng cao nhận thức cho thế hệ trẻ, tạo môi trường, cơ chế làm việc thuận lợi để hoàn thiện nhân cách đạo đức. Đẩy mạnh giáo dục toàn diện, bên cạnh chú trọng chất lượng giáo dục sẽ tăng cường các hoạt động rèn luyện thể chất, kỹ năng như: đưa bơi lội, vật, kỹ năng mềm… vào trường học, tranh thủ các nguồn lực xây dựng các bể bơi, khu vui chơi tạo sân chơi tích cực lành mạnh cho người dân.
Minh Trang