Lao động có quyền từ chối nếu môi trường làm việc không an toàn (ảnh mang tính minh họa)
Nhắm mắt làm ngơ
Lâu nay, nỗi lo thất nghiệp đã “dẫn dắt” hàng trăm ngàn người vào làm lao động tự do tại các công trình xây dựng. Họ chấp nhận rủi ro, thách thức với chính tính mạng của mình để đổi lấy đồng tiền ít ỏi. Dù công trình xây dựng đều đặt các biển báo, như “an toàn là trên hết” hay “lao động phải an toàn”, nhưng phía sau những tấm biển ấy, điều kiện làm việc cũng như việc chấp hành các quy định về an toàn lao động của các nhà thầu và công nhân vẫn còn nhiều điều đáng lo ngại... Nhiều nhà thầu không cung cấp đủ các trang thiết bị bảo hộ lao động cho công nhân. Việc huấn luyện kiến thức về an toàn cho lao động đôi khi chỉ làm theo hình thức. Anh Trương Công Minh, một thợ xây ở phường Xuân Phú (TP. Huế), kể: “Bọn tui làm ngày mô lấy tiền ngày nấy, chẳng có hợp đồng, bảo hiểm lao động, sợ nhất là điện rò rỉ. Bữa trước, có một người làm cùng, chẳng may bị rớt từ trên cao xuống do giàn giáo bị gãy, rứa là ở nhà cả nửa năm nay không đi làm được. Chủ đưa cho 3 triệu thuốc men rồi hết trách nhiệm”.
Nhiều công nhân tại các công trình xây dựng khi được hỏi về hợp đồng lao động đều có chung câu trả lời, chủ nhận được công trình thì gọi, chủ yếu là “hợp đồng miệng”. Một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng an toàn lao động trong các công trình xây dựng cao tầng là tình trạng các doanh nghiệp xây dựng cho mượn pháp nhân và khoán trắng an toàn ở công trường cho cai thầu. Các cai thầu lại tuyển lao động tự do vào làm, hầu hết là không có kiến thức, ý thức về an toàn lao động. Khi chúng tôi hỏi sao không từ chối khi thấy không an toàn, anh Nguyễn Đức Nghĩa, lao động ở phường Trường An (TP. Huế), trải lòng: "Gần 50 tuổi vẫn còn làm thợ nên rất khó tìm việc. Tôi nhận làm công trình, việc mới đều đều, lương tiền ổn định. Biết không an toàn, nhưng mình có ý kiến họ sẵn sàng cho nghỉ việc ngay. Biết đâu, họ lại chuyền tai nhau tôi hay “đòi hỏi”, “yêu sách” thì liệu tôi có tiếp tục tìm được việc? ".
Lao động được phép từ chối
Mới đây, chuyện một toán thợ ở phường Xuân Phú (TP. Huế ) từ chối nhận thi công một công trình xây dựng trong thành phố khiến nhiều lao động bàn tán. Người cho rằng, thời buổi khó tìm việc làm, chỗ nào trả lương cao hà cớ gì phải từ chối. Làm việc lâu năm cần chi phải bảo hộ lao động, cẩn thận một chút sẽ chẳng sao...
Người khác lại đồng tình khi lao động lớn tuổi lại leo lên những tòa nhà cao tầng quá sức nguy hiểm. Trong khi đó, vấn đề kiểm tra sức khỏe của công nhân, nhất là những người phải làm việc trên độ cao bị các nhà thầu bỏ qua hoặc có kiểm tra thì cũng làm sơ sài. Trong khi đó, giàn giáo không được lắp đặt đúng kỹ thuật hoặc không đảm bảo an toàn là một trong những lý do khiến lao động dễ bị tai nạn.
Anh Nguyễn Văn Tý, một thợ xây ở phường Xuân Phú (TP. Huế), chia sẻ: "Tôi cảm thấy tức ngực, khó thở, huyết áp cao nên khi nhà thầu yêu cầu làm việc ở độ cao thì tôi từ chối. Vẫn biết công trình đang thiếu thợ nhưng lỡ có chuyện gì thì mình lãnh đủ khi không ký hợp đồng. Chúng tôi sẽ thương lượng, nếu chủ thầu không đồng ý, tôi đành chuyển sang công việc khác”. Đó cũng là nguyện vọng của nhiều lao động tự do sau khi được Sở Lao động, Thương binh & Xã hội tập huấn về công tác an toàn vệ sinh lao động. Một thông tư đúng đã nhận được nhiều ý kiến tán thành của lao động tự do.
Ông Hoàng Văn Phước, Trưởng phòng Việc làm – An toàn lao động thuộc Sở Lao động, Thương binh & Xã hội cho biết: "Theo Luật An toàn vệ sinh lao động năm 2016, ngoài việc người lao động được cung cấp đầy đủ thông tin về các yếu tố nguy hiểm, có hại tại nơi làm việc thì họ còn có quyền từ chối nơi làm việc có nguy cơ xảy ra tai nạn lao động đe dọa đến tính mạng hoặc sức khỏe. Cũng theo ông Phước, việc này không được coi là vi phạm kỷ luật lao động và vẫn được trả đủ tiền lương. Tuy nhiên, để hạn chế đến mức thấp nhất tai nạn lao động có thể xảy ra, người lao động và người sử dụng lao động cần được trang bị đầy đủ kiến thức, phương tiện bảo hộ và xây dựng môi trường làm việc an toàn".
An toàn lao động là quyền cơ bản của người lao động. Người sử dụng lao động phải nhận thức trách nhiệm bảo đảm an toàn lao động trong đơn vị. Bản thân người lao động phải có ý thức tự bảo vệ mình và những người khác khi làm việc. Kiên quyết từ chối làm việc khi thấy các yếu tố không bảo đảm an toàn. Điều quan trọng, các cơ quan chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện, xử lý nghiêm những vụ vi phạm vệ sinh, an toàn lao động.
Bài, ảnh: Huế Thu