Bạn không thích cốm. Tôi cũng chẳng hỏi vì mỗi người là một thực thể khác nhau, dù cũng đã đôi lần tự khúc mắc, là cốm trông thơm thảo là thế, béo bùi là thế mà sao có người lại cứ không thích thế nhỉ? Nhưng cũng chỉ là tự hỏi thế thôi, và vẫn cảm thấy thích vô chừng khi nhẩn nha từng hạt cốm nhỏ, lúc một mình trong gian phòng nhỏ hay khi trên xe lúc lướt qua những cung đường mới mẻ và xa vắng.
Cũng vì thế nên tôi cũng chẳng thèm chấp khi có người nhủng nhẳng “Cứ tự nhiên xơi đi, mình không thích. Cốm thì có là gì...”. Tôi sẽ không bao giờ nói với bạn về hương vị của cánh đồng trong mùi cốm, về mùa thu dùng dằng trong hương cốm và cả một ký ức thơ bé ở đất bắc đã theo tôi đến tận bây giờ. Hồi đó, cứ vào dịp trời thu như thế này, chị gái tôi thể nào cũng xoay xở để có một mẻ cốm nho nhỏ cho hai đứa em của mình. Gọi là xoay xở vì nhà tôi ở trên triền núi và chẳng có một mảnh đất ruộng nào nhưng có cả một cánh đồng trước mặt thường gửi mùi lúa sắp vào cữ về. Chúng tôi ở đó sang mùa thứ ba là đã quen và nhớ cốm, cứ như là không có một hương vị nào thơm tho hơn.
Trong những chuyến ra bắc công tác trong tiết thu này, món mà tôi chọn làm quà cho con gái (và cả cho mình nữa) luôn có cốm. Có hôm thấy tôi loay hoay vì chưa có cốm, cậu lái xe còn chở tôi đến một góc phố đầu đường Nguyễn Trường Tộ để “chị thoải mái mua cốm”. Hôm đó, bà bán cốm đã làm tôi khá ngạc nhiên khi đưa hai gói cốm đã được hút chân không, kiểu như là công nghệ đã phủ sóng vào cốm vậy. Tôi nhận, vì không thể chờ những hạt cốm xanh rời trong thúng vì quá vội vã, mà người thì đông.
Tôi cầm gói cốm trên tay, nhớ hôm ở Tú Lệ (Yên Bái), một thiếu phụ đã tần ngần mời mua cốm và gương mặt chị vui hẳn khi khách hào hứng ngay, dù cốm Tú Lệ có vẻ không mềm như cốm hay mua ở những ngõ phố đâu đó ở Hà Nội. Nhớ khi đến Sapa, bạn đã hích vai tôi và bảo “Cốm kìa” và mua ngay cho đồng đội một gói thơm ơi là thơm.
Khi bạn ghé qua trong chuyến công tác đến Huế vừa rồi, tôi cũng có cốm, nhưng không biết là bạn vội, hay quá amatơ khi đó là một gói cốm khô, đã qua xử lý trong vỏ nilon. Thú thật là nó làm tôi nhớ ngẩn ngơ màu xanh lá sen và mấy sợi dây lúa người ta thường dùng khi gói cốm.
Nhưng dù sao thì, mùa cốm cũng cứ xanh về...
Ngân Hạ