Chương trình việc làm giai đoạn 2017-2020 của tỉnh cũng đề ra một số giải pháp vừa mang tính xã hội vừa cụ thể, như: Đẩy mạnh phát triển kinh tế, thu hút đầu tư để tạo việc làm; phát triển nhanh, mạnh mạng lưới doanh nghiệp, doanh nhân và thực hiện một số chính sách tín dụng việc làm để tạo việc làm mới; hỗ trợ người lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài theo hợp đồng và đưa lao động đi làm việc ở các trung tâm kinh tế trong nước; hỗ trợ phát triển thị trường lao động; đổi mới đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm…Những quyết sách trên có nhiều đổi mới, tháo gỡ khó khăn, tạo cơ hội việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, để tìm được việc làm ổn định, thu nhập tốt phụ thuộc rất lớn vào nhận thức, sự nỗ lực của chính người lao động. Trong đó, định hướng nghề nghiệp là bước khởi đầu quan trọng.
Tôi có người bạn, gia đình thuộc loại khá giả. Cậu con trai đầu học lực tầm tầm nên gõ mãi mà cánh cửa các trường đại học chẳng chịu mở. Học nghề thì cứ kén chọn tìm nghề nào “sạch sẽ”, thu nhập “thơm tho” mà chẳng hề quan tâm đến năng lực, nhu cầu thị trường . Hai lần học nghề thất bại cả hai, cháu chỉ theo học mấy bữa là bỏ. Gia đình chọn con đường tu nghiệp sinh sang Nhật tốn một mớ tiền, nhưng chỉ được gần một năm đã thấy cháu quay về. Lý do theo một người quen cùng đi tiết lộ là ở nước ngoài cháu làm việc chểnh mảng, chỉ thích đi du lịch nên họ trả về.
Trong khi đó, cô con gái út của hàng xóm học xong trung học phổ thông biết học lực và điều kiện kinh tế không thể theo đuổi được đại học nên chọn một trường trung cấp nghề. Sau khi tốt nghiệp, cháu đăng ký đi xuất khẩu lao động phù hợp với ngành nghề được học. Hết hợp đồng, cháu được gia hạn thêm 3 năm. Không rõ cháu thu nhập bao nhiêu, nhưng thấy gia đình sửa sang lại nhà cửa khang trang, đời sống thay đổi thấy rõ.
Để tìm được việc làm phù hợp với trình độ, khả năng, sức khỏe, một yêu cầu quan trọng đối với người lao động là phải nắm bắt được nhu cầu lao động của xã hội và có sự chuẩn bị tốt tay nghề, kỹ năng tìm việc. Ngay trên địa bàn tỉnh, trước đây người không có tay nghề, các doanh nghiệp dệt may vẫn có thể nhận vào học việc để đào tạo. Nhưng nay, hầu hết các doanh nghiệp có điều kiện làm việc tốt, thu nhập ổn định đều kiểm tra tay nghề trước khi tuyển dụng. Theo lý giải của các nhà tuyển dụng, điều này không chỉ giảm chi phí đào tạo mà còn là cách kiểm tra sự gắn bó với nghề của người lao động. Khi lao động đã chấp nhận học nghề cũng đồng nghĩa với việc họ đã có định hướng nghề nghiệp và gắn bó với nghề.
Không chỉ chú trọng đến tay nghề, các nhà tuyển dụng còn quan tâm ý thức, kỷ luật lao động, tác phong công nghiệp. Tôi không ít lần nghe các doanh nghiệp “kêu” về chuyện đơn hàng đang gấp, nhưng vào mùa thu hoạch lao động cứ cáo ốm, xin nghỉ phép để giúp việc nhà. Không giải quyết thì họ nghỉ ngang, gây không ít trở ngại cho kế hoạch sản xuất doanh nghiệp. Vì vậy, đi đôi với đào tạo nghề, các đơn vị đào tạo nghề cũng cần quan tâm đến giáo dục nâng cao nhận thức pháp luật, tác phong công nghiệp để người lao động, nhất là lao động nông thôn có thêm cơ hội tìm được việc làm gắn với nghề được đào tạo.
Minh Hoàng