So bó đũa, chọn cột cờ

 Dù được công nhận chợ văn minh thương mại nhưng mặt tiền chợ An Cựu còn lộn xộn vì gần 200 lô rong bạ vây quanh

“Cái bóng” của chợ truyền thống

Dù chưa thật xứng đáng và phải “cân đo đong đếm”, 2 ngôi chợ An Cựu và Tây Lộc của TP. Huế mới đạt sát nút thang điểm được công nhận chợ VMTM vào cuối năm 2017 theo bộ khung tiêu chí của UBND tỉnh ban hành.

Tồn tại của chợ An Cựu khi chấm điểm các tiêu chí về sắp xếp, bố trí diện tích kinh doanh, bảo đảm an toàn giao thông… gần như đều đạt thấp hoặc không có điểm. Do chợ được liên doanh xây dựng cách đây hơn 22 năm, nhiều hạng mục đã xuống cấp, việc bố trí, phân lô, sắp xếp các ngành hàng, mặt hàng không còn phù hợp với yêu cầu hiện nay. Chợ không có khu tự sản tự tiêu nên những vị trí mặt tiền chợ trở thành điểm kinh doanh “bất di bất dịch” của gần 200 lô hàng rong bạ, làm cho bộ mặt chợ lộn xộn, nhếch nhác. Hành lang đi bộ, hành lang vỉa hè chợ không có, khoảng cách giữa các gian hàng, lối đi trong chợ chật hẹp, sát nhà dân nên công tác phòng chống cháy nổ, an ninh trật tự gặp nhiều khó khăn.

Theo ông Nguyễn Văn Sơn, Phó Trưởng Ban quản lý (BQL) chợ An Cựu, dù BQL chợ rất muốn giải phóng gần 200 lô bạ đang lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, mặt tiền chợ và đưa vào chợ nhưng “lực bất tòng tâm”. Một phần do những hộ này đã kinh doanh từ mấy chục năm nay, phần khác chợ không còn diện tích để bố trí. Phương án khả thi nhất chỉ còn cách quy hoạch, cải tạo nâng cấp lại chợ.

Vẫn còn hơn 300 lô hàng đang che dù, bạt kinh doanh tạm bợ ngay giữa khu vực chợ Tây Lộc

Ông Nguyễn Văn Sơn thừa nhận, sở dĩ chợ được công nhận VMTM nhờ “ăn điểm” trong tiêu chí tổ chức quản lý tốt, định hướng cho tiểu thương cách ứng xử văn minh, lịch sự, mua bán, trưng bày hàng hoá khoa học và danh hiệu “chợ vệ sinh an toàn thực phẩm” đầu tiên của tỉnh.

Lợi thế của chợ Tây Lộc là có 4 mặt tiền thoáng rộng, nên việc phòng chống cháy nổ, an ninh trật tự, an toàn giao thông thuận lợi nhất. Các ki-ôt mặt ngoài chợ dễ sắp xếp, trang trí khang trang. Tồn tại của chợ Tây Lộc là hiện có hơn 300 lô tạm đang che dù bạt để kinh doanh ngay khu vực giữa chợ. Ông Nguyễn Như Hảo, Trưởng BQL chợ Tây Lộc cho biết, trong năm nay, đơn vị sẽ dựng trụ, lợp mái và phân lô để đưa hơn 300 lô bạ này vào diện cố định.

Xuất phát là “chợ trời”, nên vấn đề an ninh trật tự, môi trường ở chợ Tây Lộc từng khá nhức nhối. Phải mất một thời gian dài tuyên truyền, chấn chỉnh, chợ mới đi vào nề nếp và đang là nơi mua bán sầm uất nhất, nhì TP. Huế. Bình quân mỗi ngày, chợ đón hơn 700 lượt khách, những ngày cao điểm như lễ, tết, rằm tăng lên hơn 1.000 khách.

Những tồn tại, yếu kém về cơ sở vật chất; ý thức, thói quen kinh doanh “ăn theo” chợ truyền thống trong suốt thời gian dài như “mua thúng bán bưng”, bán không niêm yết giá, nói thách… đang là “nút thắt” của hầu hết các chợ trên địa bàn tỉnh. Điều này đã gây ảnh hưởng lớn đến kế hoạch xây dựng chợ VMTM mà theo như đại diện lãnh đạo ngành công thương chia sẻ, việc công nhận chợ VMTM đang ở ngưỡng “so bó đũa chọn cột cờ”.

Nâng thương hiệu chợ

Theo ông Nguyễn Thanh Trị, Phó Trưởng phòng Kinh tế, TP. Huế, việc công nhận chợ VMTM cũng chỉ là bước đầu và có thể sẽ bị hủy bỏ kết quả công nhận vì hằng năm, tổ liên ngành đều kiểm tra, đánh giá lại. Do đó, các đơn vị quản lý chợ phải nỗ lực duy trì, giữ vững danh hiệu thường xuyên.

Ông Nguyễn Thanh Trị góp ý, khi xây dựng, đánh giá để công nhận chợ VMTM, thành phố cũng gặp lúng túng. Một số chợ chưa đảm bảo tiêu chí vệ sinh môi trường, còn lấn chiềm lòng lề đường, vỉa hè để kinh doanh…, nhưng điểm trừ lại rất nhỏ, có thể chỉ 2-3 điểm, nên không ảnh hưởng đến tổng số điểm được công nhận. Vì thế, trong bộ tiêu chí nên quy định chi tiết hơn và có một số tiêu chí cứng. Ví dụ nếu chỉ đạt 50% số điểm và được cho là tiêu chí quan trọng thì không nên xét điểm.

Quan điểm của đại diện Sở Công thương lại khác, nếu soi kỹ từng ly thì hầu hết các chợ sẽ khó đạt VMTM, nên việc đánh giá, xét duyệt không thể lượng hóa 100% mà có lúc lồng ghép mềm, mang tính khích lệ, tạo điều kiện để các chợ có thời gian chuyển biến, nâng cao ý thức cả trong quản lý cũng như cung cách hợp tác của tiểu thương. Mục đích của việc công nhận chợ VMTM chính là từng bước xây dựng nếp sống văn minh, nét đẹp văn hóa trong mua bán tại các chợ truyền thống, nhất là trước yêu cầu ngày càng cao của xã hội và sự cạnh tranh khốc liệt với các kênh mua bán hiện đại.

Bài, ảnh: Hoài Thương