TTH - Để tiếp tục quản lý thị trường vàng miếng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có thể sẽ phải đối phó với hiện tượng "lách" quy định về điều kiện hoạt động trong thời gian tới đầy phức tạp.
Khoảng hai tuần kể từ ngày 10/1/2013, thị trường vàng miếng chính thức được vận hành theo phương thức mới. Trên địa bàn Thừa Thiên Huế, hoạt động mua bán vàng miếng chỉ được phép diễn ra tại 24 điểm giao dịch, tập trung chủ yếu ở thành phố Huế và hai thị xã Hương Thủy, Hương Trà, trực thuộc 2 công ty, tập đoàn và 7 ngân hàng đã được NHNN cấp phép (đợt 1) theo Chỉ thị 24 của UBND tỉnh và Nghị định 24 của Chính phủ. Thay vì hơn 100 điểm kinh doanh như trước đây, khi NHNN siết lại việc quản lý hoạt động kinh doanh vàng miếng, thị trường đã có những biến động nhất định, đặc biệt về giá.
SJC-Doji Huế, một trong 24 điểm giao dịch vàng hợp pháp trên địa bàn
Trong những ngày đầu vận hành mô hình tổ chức thị trường này, giá vàng ở Huế có sụt giảm khiến mức chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới “rơi” từ 4-5 triệu đồng/lượng trước đó xuống còn hơn 2 triệu đồng/lượng. Nhưng sau đó, giá vàng “bật” tăng trở lại khiến mức chênh lệch quay trở về mức khoảng 3,5 triệu đồng/lượng. Ở Huế, thị trường vàng trong những ngày đầu siết chặt quản lý vẫn diễn ra bình thường. Còn việc giá vàng cao, thấp tại một vài điểm khác nhau có nguyên nhân chủ yếu có thể các ngân hàng đang mua vào để tiếp tục trả nợ số vàng trước đây đã huy động.
Lực mua vàng miếng tăng trở lại trong những ngày qua. Ở Công ty CP Vàng bạc đá quý SJC Đà Nẵng tại Thừa Thiên Huế, dù không được tiết lộ nhưng doanh thu mua bán vàng miếng hàng ngày vẫn tăng so với trước thời điểm 10/1/2013. Khách hàng có tâm lý yên tâm mua bán vàng miếng bởi thấy được Nhà nước chấp nhận thị trường vàng miếng và đặc biệt là quản lý chặt nhằm đảm bảo nhu cầu hợp pháp của người dân. Thị trường vàng sẽ dần đi vào ổn định vì Nhà nước “ra tay” siết chặt quản lý, mặc dù trước mắt sẽ có những gập ghềnh nhất định; tuy nhiên không nên kỳ vọng mọi việc sẽ trôi chảy ngay được.
Việc NHNN quản lý chặt những thành phần kinh doanh vàng miếng là đúng đắn, nhưng bất kỳ biện pháp can thiệp hành chính nào cũng đều tạo ra những biến động nhất định cho thị trường. Mặc dù mạng lưới của các ngân hàng cũng khá rộng, nhưng ngay thời điểm này, mạng lưới đó chưa thể “phủ sóng” rộng khắp toàn tỉnh, đặc biệt ở địa bàn một số huyện miền núi, vùng sâu vùng xa.
24 điểm mua bán vàng miếng hợp pháp trên địa bàn: Eximbank (205 Trần Hưng Đạo-Huế); DongAbank (26 Lý Thường Kiệt, 107 Trần Hưng Đạo-Huế); Techcombank (24 Lý Thường Kiệt-Huế); Sacombank (đường Độc Lập-Tứ Hạ-Hương Trà, 43 Mai Thúc Loan, 126 Nguyễn Huệ, 172 Nguyễn Trãi, 144 Hùng Vương, 49 Trần Hưng Đạo-Huế, 327 Nguyễn Tất Thành-Hương Thủy); ACB (100 Hùng Vương, 30 Hùng Vương, 1 Trần Hưng Đạo-Huế); VPbank (64 Hùng Vương, 39 Nguyễn Thái Học, 165 Trần Hưng Đạo, 91 Mai Thúc Loan, 60 Trần Thúc Nhẫn-Huế); Maritimebank (14B Lý Thường Kiệt-Huế); Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (6 Trần Hưng Đạo-Huế); Công ty CP SJC &Tập đoàn Vàng bạc đá quý Doji (161 Trần Hưng Đạo, tầng 1 BigC-173 Bà Triệu-Huế).
Dạo quanh 7 ngân hàng được phép kinh doanh vàng miếng trên địa bàn, phần lớn các ngân hàng chưa có nghiệp vụ về kinh doanh vàng nên họ xin phép mở điểm giao dịch để giữ chỗ thay vì giao dịch thực sự. Do không có nghiệp vụ về vàng nên để tránh vàng giả, các ngân hàng chỉ chấp nhận mua vàng có bao bì mới, loại 1 lượng trở lên. Các ngân hàng lại làm việc theo giờ hành chính, nghỉ thứ bảy và chủ nhật, khiến cho giao dịch của người dân càng thêm khó khăn. Việc giới hạn các điểm giao dịch mua bán vàng miếng sẽ làm tăng đáng kể chi phí giao dịch cho cả bên mua và bên bán vàng. Người dân sẽ mất các chi phí tìm kiếm thông tin và đi lại để tới được địa điểm giao dịch hợp pháp gần nhất, trong khi thói quen “mua đâu bán đó” tại các tiệm vàng trước đây giúp người bán giảm thiểu được chi phí này.
Sự bất tiện trong việc giao dịch vàng miếng tại các địa bàn chính là động cơ thúc đẩy người dân tham gia vào các giao dịch ngầm. Để có thể giao dịch thuận tiện tại các cửa hàng vàng, người dân có thể sẽ quay trở lại với hình thức tiết kiệm sử dụng vàng nhẫn trơn ép trong vỉ để “lách” quy định kiểm soát của NHNN. Các hoạt động này nếu diễn ra phổ biến sẽ tạo điều kiện cho việc xuất, nhập vàng lậu ngoài khả năng kiểm soát của NHNN. Điều đáng nói, thị trường vàng những ngày qua cũng ghi nhận hiện tượng các tiệm vàng “lách” quy định về điều kiện hoạt động kinh doanh vàng miếng bằng cách đánh nhẫn to và đóng gói nhẫn thành vỉ, hay tiệm kinh doanh vàng quy mô nhỏ, không được cấp phép vẫn bán vàng miếng.
Trong vai một người đi mua vàng miếng, tôi hỏi 5 cửa hàng kinh doanh vàng trên địa bàn thành phố Huế đều có thể đáp ứng nhu cầu vàng miếng của người mua ở dạng từ 1 chỉ đến 1 lượng, dù trong danh sách cấp phép của NHNN họ không có tên. Trong khi đó, nếu cố tình mua bán ở những tiệm vàng không được cấp phép sẽ rất rủi ro vì nếu cơ quan chức năng phát hiện sẽ xử phạt cả tiệm vàng lẫn người mua bán với mức phạt rất cao vì từ 10/1/2013, mua bán vàng miếng được xem như mua bán ngoại tệ. Thực tế, câu chuyện này không mới, bởi từ trước khi NHNN chính thức siết lại quản lý thị trường, việc bán vàng nhẫn đã rộ lên.
Phát biểu chỉ đạo hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2013 của ngành ngân hàng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: NHNN đã có những bước tiến bộ trong việc quản lý thị trường vàng. Tuy nhiên, NHNN còn một số việc cần phải làm: Thứ nhất, không để thị trường vàng gây bất ổn kinh tế vĩ mô, bởi trước đây vàng tác động liên tục vào tỷ giá, lãi suất, cán cân xuất nhập khẩu, gây mất ổn định, giảm giá trị đồng tiền… Thứ hai, phải đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân, người có vàng và những người có nhu cầu cơ bản về vàng. Thứ ba, quản lý vàng để vàng từng bước trở thành nguồn lực của đất nước, không để mãi chôn một chỗ, mà phải thành tiền để đưa vào sản xuất kinh doanh.
Nền kinh tế đang trông đợi vào sự ổn định thực sự của thị trường vàng, nhưng để đi tới đích ổn định cho thị trường này, chặng đường phía trước của NHNN sẽ còn lắm gian nan.
