Theo anh, tranh khắc gỗ mới có vai trò như thế nào trong đời sống mỹ thuật đương đại?
Ở nước ta đã hình thành một vài định kiến về tranh khắc gỗ. Nhiều ý kiến cho rằng, thể loại tranh in này đã cũ và hạn chế về kỹ thuật, chất liệu trong thực hành đã làm cho nó không thể đáp ứng được các nhu cầu sáng tạo nghệ thuật đương đại. Tuy nhiên, theo tôi, tranh khắc gỗ là một phương tiện có đầy đủ khả năng để thể hiện cảm thức và mỹ cảm đương đại. Công nghệ mới, chất liệu, kỹ thuật mới đã cho phép thay đổi quan niệm về hình thức, vai trò nghệ thuật của tranh khắc gỗ. Tranh khắc gỗ ngày nay được thực hiện trên khuôn khổ lớn, phong phú về mặt biểu hiện hiệu quả thị giác cho nên có thể truyền tải được các ý tưởng nội dung và tạo hình phức tạp. Trước đây, ngôn ngữ nghệ thuật của tranh khắc gỗ thường đơn giản, mộc mạc và mang tính trang trí; nay, xu hướng đó đang bị thách thức bởi cách thể hiện mới, đôi khi rất phá cách như dùng các vật dụng đời thường, không phải dao khắc chuyên dụng, như dao, kéo, đinh nhọn, giấy nhám để chế ván in.
Tranh khắc gỗ không còn nằm trong khung kính hay bộ sưu tập mà chiếm không gian rất rộng, có thể tham gia vào tác phẩm sắp đặt trong nhà hay ngoài trời. Tác phẩm khắc gỗ đương đại có thể chuyển tải không gian sâu hơn, tinh tế hơn, chuyển tải ý tưởng mạnh mẽ hơn thông qua các hình thức đó.
Cụm tác phẩm "Chợ quê" (khắc gỗ) của họa sĩ Nguyễn Khắc Quang - Hà Nội. Ảnh tranh: Nguyễn Thượng Hiển
Như vậy, tranh khắc gỗ đã thực sự lột xác, “trẻ hoá” so với nhận thức chung của mọi người. Nó đã đi từ mặt phẳng hai chiều thành tác phẩm ba chiều đa dạng, sinh động, có thể tương tác với công chúng. Điều này hoàn toàn khác biệt với thưởng thức tranh trong khung kính như trước đây.
Khắc gỗ mới đã đưa đến những cái nhìn mới trong tranh khắc. Theo anh, những triển vọng của thể loại tranh này trong đời sống mỹ thuật đương đại là gì?
Tranh khắc gỗ mới là một trong những phương tiện để mở rộng phạm vi, mở rộng hình thức thực hành nghệ thuật đương đại. Tiềm năng phát triển tranh khắc gỗ có sẵn trong bản thân nó và luôn đáp ứng các nhu cầu sáng tạo nghệ thuật phù hợp thời đại. Nhưng tiềm năng đó có được đánh giá đúng hay không và được phát huy như thế nào lại là chuyện khác. Điều này phụ thuộc vào nhận thức, quan niệm và hành động của họa sĩ.
Là một thể loại tranh khắc gỗ, theo anh, tranh làng Sình có cần ứng dụng kỹ thuật khắc gỗ mới không? Nếu cần thì phải làm gì và làm như thế nào?
Tranh làng Sình là di sản văn hóa truyền thống. Di sản cổ truyền luôn giữ trong mình những giá trị của một thời đại trong quá khứ, là dấu ấn của một đời sống đã qua. Cách để công chúng tiếp cận tranh làng Sình tốt nhất là giáo dục, phổ biến cho họ những kỹ thuật, chất liệu làm nên nó từ bao đời nay để từ đó họ hiểu được và trân trọng quá khứ của cha ông mình. Hãy cứ để các nghệ nhân làng Sình ngày nay có điều kiện tiếp nối đúng những gì cha ông họ đã làm.
Xin cảm ơn anh về cuộc trò chuyện này!
Trang Hiền (thực hiện)