Các đội đua tranh tài trên sông Bồ sáng 24/3/2019
Trước khi hỏi chuyện ông Trương Đắc Giàu, Phó Chủ tịch UBND xã Hương Vinh về đua ghe, tôi gợi lại kỷ niệm đẹp về giải đua ghe truyền thống chào mừng Tết Độc lập vào năm 2017. Khi ấy, giải đấu quy tụ 9 ghe với 10 độ đua từ khắp các địa phương trên địa bàn tỉnh, sông Hương “dậy sóng” và Hương Vinh là một trong hai xã (cùng với Hương Toàn) của TX. Hương Trà tham gia. Kết quả, Hương Vinh giành giải nhất toàn đoàn, giải nhất độ cúng, tam thắng nam, tam thắng nữ, nhất đồng đội nam, nhất đồng đội nữ, góp công lớn trong 10/12 bộ huy chương ban tổ chức trao cho đội đua thị xã Hương Trà.
Ông Giàu bảo, những năm trở lại đây, địa phương này không tổ chức hội đua truyền thống nào để cọ xát, “rèn quân”, có chăng hơn 5 năm trước, tại thôn Triều Sơn Đông tổ chức hội đua giao lưu với dân vạn chài huyện Phú Vang. Điều đó khiến tôi thắc mắc, rằng lý do nào để Hương Vinh có đội đua ghe mạnh đến thế, bỏ lại đằng sau những đội đua được gọi là “anh hào”, như Thủy Thanh, Thủy Vân (TX. Hương Thủy), Phú Bình, Hương Sơ (TP. Huế)… Vị Phó Chủ tịch UBND xã chỉ tay về hướng phía xóm vạn chài thôn Thủy Phú, nơi mà hàng chục hộ dân vẫn chưa được lên bờ. Chính người dân nơi đây góp công lớn vào tiếng tăm của đội đua Hương Vinh và cả TX. Hương Trà.
Vốn là dân sông nước, sức vóc người Thủy Phú hơn hẳn người bình thường, chuyện chèo lái một con đò nằm trong tầm tay. “Đua ghe quan trọng nhất là người cầm lái. Có phải bơi thẳng một mạch mô mà bơi 3 vòng 6 tráo, lộn vè. Bởi rứa người cầm lái phải “bẻ” thật điêu luyện, nhịp nhàng. Riêng khoản cầm lái dân Thủy Phú rất giỏi, bởi rứa mà đua về nhất miết”, ông Cao Thắng, Trưởng thôn Thủy Phú nói như khoe.
Ngoài chuyện cầm lái con đò mưu sinh, người dân Thủy Phú chẳng nhớ rõ ông cha họ biết đến hội đua ghe từ khi nào. Nhưng có chuyện người Thủy Phú luôn nhớ mãi, rằng mấy chục năm trước dân sông nước nơi này lang bạt khắp các địa phương trong và ngoài tỉnh để đua ghe, họ được người Quảng Bình, Quảng Trị, Phong Điền thuê đến chèo lái ở những ngày hội làng, hội xã. Và ngày nay, vào những dịp hội đua, những tay chèo Thủy Phú cũng được những làng khác ghé đến “hỏi thăm”. Có lẽ vì điều ấy mà khi nói về chuyện đua ghe, điều đầu tiên ông Trương Đắc Giàu nhắc đến là 24 hộ dân sông nước thôn Thủy Phú, họ có căn cơ và điều kiện thuận lợi để rèn dũa sức vóc trên sông nước, để rồi vào hội đua, cứ thế phát huy.
Đua ghe như nét văn hóa đặc sắc ở nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh, ghe đua nhiều nơi xem như vật báu. Trước mỗi hội đua, họ đi khắp nơi thuê thợ giỏi về đóng, mỗi chiếc ghe đôi khi có giá cả trăm triệu đồng. Nhưng ở Thủy Phú chẳng có chiếc ghe đua nào cả. Dân Thủy Phú vốn nghèo, đầu tư chiếc ghe đua dường như quá xa tầm tay. “Chuyện đua ghe ở Hương Vinh là người góp công, kẻ góp của. Tại địa phương chỉ có chiếc ghe đua 12 người ở thôn Triều Sơn Đông. Kinh phí đầu tư được người dân thôn này góp nhau và vận động từ các "mạnh thường quân". Vào mỗi hội đua, địa phương chỉ hỗ trợ thêm kinh phí, tinh thần và thành lập đoàn dự giải…”, ông Giàu cho hay.
Nhắc đến phong trào thể dục thể thao ở Hương Vinh, ngoài đua ghe còn có bóng đá nhưng bộ môn tranh tài trên sông nước mang lại danh tiếng cho vùng đất sách nách TP. Huế, nơi nhiều hộ dân còn mong mỏi lên bờ. Đua ghe ở Hương Vinh không chỉ đơn thuần là một phong trào, ở đó còn thể hiện tinh thần đoàn kết của người dân ở xã đạt chuẩn nông thôn mới. Sức thôn này, ghe thôn kia chẳng quan trọng khi mỗi lần tiếng trống khai hội đua giòn giã bắt đầu, cả khúc sông rền vang tiếng hò reo. Và nhiều năm rồi, TX. Hương Trà tự hào về đội ghe đua Hương Vinh.
Bài, ảnh: Lê Thọ