Bao giờ nhà nông hết loay hoay? Kỳ 2: “Bốn nhà” vào cuộc

Mô hình còn nhiều khiêm tốn

Chung tay “bốn nhà” để tạo ra nguồn sản phẩm lúa chất lượng cao, đồng thời bao tiêu sản phẩm đang được một số hợp tác xã (HTX) nông nghiệp, doanh nghiệp hướng đến. Thực tế cho thấy sự liên kết trong sản xuất, kinh doanh đã tạo ra lợi ích hài hòa giữa nhà nông và doanh nghiệp. Mấy vụ lúa gần đây, HTX Nông nghiệp Thủy Thanh 2 (TX Hương Thủy) đã tiên phong liên kết với nông dân mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh lúa chất lượng cao. HTX đã quy tụ nông dân tổ chức sản xuất theo mô hình cánh đồng mẫu lớn với diện tích trên 100 ha, gieo cấy giống lúa chất lượng cao Hương cốm 4. Sản phẩm sau khi thu hoạch được HTX thu mua với giá cao gấp rưỡi đến gấp đôi so với các giống lúa thông thường.

Chủ nhiệm HTX Thủy Thanh 2 Phùng Hữu Thạnh chia sẻ: “Sản xuất, kinh doanh lĩnh vực nông nghiệp, nếu không hợp tác với nông dân thì sẽ khó thành công. Ngoài tổ chức sản xuất theo cánh đồng mẫu, mục tiêu hướng đến của HTX là thu mua lúa của nông dân, phục vụ hoạt động chế biến”. HTX đã đầu tư 1,2 tỷ đồng mua sắm, lắp đặt dây chuyền xay xát lúa gạo có công suất 1 tấn/giờ. Đáp ứng nhu cầu chế biến, HTX hợp đồng bao tiêu một lượng lớn sản phẩm tại địa phương và một số vùng lân cận. Hoạt động thu mua lúa cho nông dân còn tránh tư thương ép giá. Chỉ tính riêng ba vụ gần đây, HTX thu mua khoảng 1.500 tấn lúa với mức giá dao động từ 7 ngàn đến 10 ngàn đồng/kg. Sản phẩm sau khi xay xát, chế biến được đóng bao bì, có nhãn hiệu gạo ngon Thủy Thanh, không chỉ tiêu thụ trong tỉnh mà còn bán ra nhiều tỉnh, thành trong cả nước.

Kiểm tra giống lúa chất lượng cao ở Phú Vang

Trong vụ đông xuân này, HTX Phú Lương 3 (Phú Vang) phối hợp với Công ty cổ phần Giống cây trồng Trung ương sản xuất thành công cánh đồng mẫu lớn với diện tích 65 ha, quy tụ 70 hộ tham gia mô hình. Giống lúa được đưa vào gieo trồng là Thiên ưu 8, không chỉ đạt năng suất cao, trên 75 tạ/ha, mà còn tạo ra sản phẩm chất lượng cao, được thị trường ưa chuộng. Ông Phan Chiến, một hộ tham gia mô hình tỏ ra phấn khởi trước vụ mùa bội thu, sản phẩm còn được Công ty cổ phần Giống cây trồng Trung ương bao tiêu nên giá cả ổn định. Bình quân mỗi sào lãi cao hơn 600 ngàn đồng so với sản xuất giống lúa thông thường, quy mô nhỏ lẻ. Chủ nhiệm HTX Phú Lương 3-ông Lê Thẻo thông tin, công ty đang tiếp tục kết hợp với nông dân mở rộng quy mô diện tích lúa trong vụ hè thu 2015, đồng thời hợp đồng bao tiêu toàn bộ sản phẩm sau thu hoạch...

Mấy vụ lúa gần đây, Công ty cổ phần Giống cây trồng vật nuôi (CPGCTVN) tỉnh, Công ty cổ phần Vật tư nông nghiệp tỉnh, Tập đoàn Quế Lâm tại Huế, Công ty TNHH Liên Việt cũng đã khảo nghiệm thành công nhiều mô hình giống lúa mới chất lượng cao, quy mô từ vài chục ha trở lên/mô hình. Một số giống đã khẳng định hiệu quả phải kể đến là SHPT1, BN26, KH1, RG2, Nam ưu 1236, RG6, RG1... Sản phẩm sau khi thu hoạch đều được các công ty hợp đồng bao tiêu sản phẩm với giá ổn định, cao hơn so với các loại lúa thông thường... Tuy nhiên theo ông Trần Quang Phước, Trưởng phòng Trồng trọt-Chăn nuôi thuộc Sở NNPTNT tỉnh, thì những gì mà các công ty làm được cũng mới chỉ là bước khởi đầu. Quy mô diện tích sản xuất và số lượng sản phẩm chất lượng cao được các doanh nghiệp bao tiêu vẫn chưa đáng kể so với hàng chục ngàn ha lúa trên địa bàn tỉnh.

Một hộ dân ở Hương Phong (Hương Trà) quyết định trữ lúa chờ giá tăng mới bán

Cần một chính sách thỏa đáng

Tiến sĩ Lê Đình Hường, Trường đại học Nông lâm Huế khẳng định: “Trong sản xuất nông nghiệp, nếu địa phương nào xây dựng được mối liên kết “bốn nhà” sẽ mang lại hiệu quả cao. Lợi ích mang lại không chỉ cho người nông dân mà cả doanh nghiệp khi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Muốn giá lúa ổn định, không bị tư thương ép giá không có con đường nào khác ngoài việc nâng cao chất lượng sản phẩm, có doanh nghiệp đứng ra hợp đồng thu mua sản phẩm tại chỗ”. Thực tế cho thấy, những địa phương có doanh nghiệp - hay HTX làm “bà đỡ” trong khâu tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm thì nông dân không lo đầu ra, giá lúa lại ổn định, chắc chắn việc đầu tư tái sản xuất cho vụ sau sẽ được nhiều thuận lợi.

“Để có được nguồn giống lúa chất lượng rất cần sự tâm huyết, tích cực vào cuộc của các nhà khoa học. Ngoài trách nhiệm của giới chuyên môn, Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ kinh phí, đầu tư các thiết bị máy móc phục vụ nghiên cứu, tuyển chọn và khảo nghiệm các giống lúa chất lượng cao”, Tiến sĩ Lê Đình Hường đề xuất. “Điều quan trọng mà chính quyền địa phương, các ban ngành cần quan tâm làm tốt công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật, tuyên truyền vận động người dân mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu giống, đưa các giống lúa mới chất lượng cao vào gieo cấy thay thế giống lúa cũ hiệu quả thấp; ứng dụng phương thức tổ chức sản xuất mới nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm”, ông Đặng Văn Chung, Giám đốc Công ty CPGCTVN tỉnh nói.

Canh tác theo mô hình cánh đồng mẫu lớn, gieo cấy các giống lúa chất lượng được xác định là phương thức mới, mang lại hiệu quả cao. Đây là phương thức tổ chức sản xuất theo hướng tạo ra nguồn sản phẩm hàng hóa lớn nên cần có cơ chế, chính sách tiêu thụ một cách ổn định. Một số chuyên gia cho rằng, trên địa bàn tỉnh đến nay vẫn chưa có một doanh nghiệp lớn nào đứng ra thu mua sản phẩm tại chỗ là điều đáng lo ngại. Sự liên kết “bốn nhà” từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm được diễn ra một cách suông sẻ khi vai trò của Nhà nước cần phải thể hiện rõ. Đó là Nhà nước cần có cơ chế, chính sách đầu tư, khuyến khích nhằm thu hút các nhà đầu tư, nhà doanh nghiệp đứng ra tổ chức sản xuất, bao tiêu lúa gạo cho nông dân. Khi có doanh nghiệp đứng ra chịu trách nhiệm thu mua tại chỗ, sản phẩm sẽ không qua nhiều khâu trung gian, không bị tư thương ép giá thì chắc chắn giá lúa sẽ ổn định...

Bài, ảnh: Hoàng Triều