ClockThứ Năm, 20/02/2014 11:13

Bộ sách lịch sử bằng thơ

TTH - Bộ sách độc đáo nói trên của vua Tự Đức được in lại năm thứ 5 niên hiệu vua Duy Tân (1912), của nhà in Liễu Văn Đường với 212 bài thơ vịnh đế vương, hậu phi, tôn thần, hiền thần người trung nghĩa, văn thần võ tướng, liệt nữ, kẻ tiếm vị, bọn gian thần, những điều hay việc tốt trong lịch sử Việt Nam. Có thể nói bộ sách Ngự chế Việt sử tổng vịnh tập là một tư liệu quý để nghiên cứu so sánh đối chiếu về mặt văn bản học, từ đó làm cho bộ sách càng thêm giá trị.

Ông Lê Khắc Niên, nhà nghiên cứu Hán Nôm từng một thời công tác tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV cho biết: “Hiện ở đây cũng có bộ sách này bằng ván in mộc bản, sách thiếu nhiều trang do lịch sử để lại. Nếu như đem bộ sách đã in này đối chiếu với bản ván in thì sẽ bổ khuyết được cho nhau”.

Sinh thời, vua Tự Đức là người chú trọng đến việc biên soạn quốc sử, vua đã cho soạn bộ “Khâm định Việt sử thông giám cương mục” rất đồ sộ, lại tự mình biên soạn các sách như “Ngự chế Việt sử tổng vịnh”, “Tự Đức thánh chế tự học giải nghĩa ca” hay sách “Luận ngữ thích nghĩa ca”… ông cho rằng, người ta không thể không đọc sử, bởi theo Tự Đức thì con người sống vào khoảng ngàn trăm năm ở đời sau mà hay biết được những việc thuộc ngàn trăm năm về trước là do đâu nếu không có sử. Cho nên đời nào cũng vậy, các bậc vua tôi, cùng các sĩ dân nam nữ không thể nào không đọc sử. Tuy vậy, vua Tự Đức cho rằng đọc sử là việc khó nhưng triều đại nào cũng có người làm sử và việc làm ấy được liên tục kế truyền, có phép tắc biên chép phân minh các sự việc văn liệu rõ ràng đầy đủ. Vì vậy, độc giả xem qua một lượt sẽ nhận thức được rõ ràng. Vả lại, vua nói nước ta là một nước có văn hiến, kể tới nay đã lâu đời vậy. Nếu như việc chép sử được chú trọng, trước sau có người nối tiếp, đời nào có sử đời ấy, mọi việc hay dở được trưng dẫn đầy đủ rõ ràng, thì há chỉ có một bộ sử Trung Quốc được lưu hành thôi sao. Do đó, vua phê phán những kẻ chỉ biết có sử Tàu, mở miệng ra là dẫn sử Tàu. Chính vì lẽ đó mà vua quyết tâm làm sử cho nước nhà.

Trong bài tựa của sách, vua Tự Đức đã tỏ ra hết sức chú trọng đến Việt sử. Sở dĩ vua tự mình soạn bộ sách này vì mục đích muốn cho quảng đại quần chúng suy nghiệm về những nhân vật và giai thoại Việt sử để rút ra những bài học đạo đức. Mỗi đề tài ngâm vịnh đều có sử liệu giải thích rõ ràng.

Nhìn chung, người đọc có thể đọc được những nhân vật lịch sử nổi tiếng, có tiểu dẫn giai thoại lịch sử và có những bài thơ viết về nhân vật ấy. Đọc sử như vậy khiến cho quảng đại quần chúng dễ nhớ dễ hiểu và rút ra những bài học cho bản thân. Chẳng hạn ngay ở quyển đầu viết về Hùng Vương, vua đã dẫn trong sách Sử ký phần ngoại kỷ về thân thế sự nghiệp cuộc đời của vua Hùng một cách tỷ mỉ. Cuối cùng là một bài thơ tổng kết về cuộc đời sự nghiệp của vua Hùng trong bốn câu thơ chữ Hán theo thể thất ngôn tứ tuyệt. Hay như viết về Trần Quốc Toản, vua làm bài thơ: Hận lòng sáu chữ có cờ trưng/ Xông xáo muôn quân tỏ chí hùng/ Ghi dấu bình Nguyên cam bóp nát/ Từ đầu tay đã thẹn kỳ công. Hay viết về Nguyễn Trãi vua viết: Văn bút từ chương rạng quốc hoa/ Bình Ngô chung đỉnh tiếng lừng xa/ Công thành đã mến Côn Sơn hứng/ Còn vướng nga my nợ oán gia.

Có thể nói ý thức dân tộc trong “Việt sử tổng vịnh” của vua Tự Đức đã được đề cao, cuốn sách là một tác phẩm lịch sử Việt Nam bằng thơ có giá trị để nghiên cứu về các nhân vật lịch sử. Ngoài ra người đọc cũng dễ nhớ nội dung của lịch sử qua những bài thơ được Tự Đức tổng kết lại các giai thoại lịch sử của các nhân vật. Đây là một tư liệu quý cần được tiếp tục quan tâm nghiên cứu.

Nguyễn Huy Khuyến
ĐÁNH GIÁ
Hãy trở thành người đầu tiên đánh giá cho bài viết này!
  Ý kiến bình luận

BẠN CÓ THỂ QUAN TÂM

Sách Huế trong Hội Sách Quốc gia

Nhân Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 3 năm 2024, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Bộ Thông tin – Truyền thông, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội tổ chức chuỗi sự kiện chào mừng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam.

Sách Huế trong Hội Sách Quốc gia
Tổ chức Ngày Quốc Tổ Việt Nam toàn cầu lần thứ 10

Tiếp nối thành công 9 năm, Ban dự án Ngày Quốc Tổ Việt Nam toàn cầu tiếp tục phối hợp với các tổ chức, cá nhân, Hội đoàn, cộng đồng kiều bào, các nhà trí thức, khoa học và bạn bè quốc tế tổ chức trực tiếp và trực tuyến Ngày Quốc Tổ Việt Nam toàn cầu - Lễ Giỗ Tổ và vinh danh con cháu Vua Hùng toàn cầu 2024 với chủ đề “Hoà bình - Di nguyện của tổ tiên”.

Tổ chức Ngày Quốc Tổ Việt Nam toàn cầu lần thứ 10
Return to top