Quy mô đội tàu bay của các hãng hàng không Việt Nam đến năm 2020 sẽ gồm 230 tàu bay, theo Dự thảo Chiến lược phát triển sản phẩm vận chuyển hàng không và đội tàu bay dân dụng Việt Nam giai đoạn 2016-2020 vừa được Cục Hàng không Việt Nam trình Bộ GTVT. Tuy nhiên, quy mô đội tàu bay dự kiến quy hoạch trên đang thấp hơn tiềm năng phát triển của các hãng hàng không trong nước.
Theo số liệu tổng hợp của Cục Hàng không Việt Nam, đến năm 2020, Vietnam Airlines (bao gồm cả Vasco) đã lên kế hoạch mua sắm, đầu tư đội tàu bay với 114 chiếc, trong đó có loại máy bay thân rộng (Boeing 777, Boeing 787, Airbus 330, Airbus 350) là 32 chiếc, tăng 24 chiếc; Jetstar Pacific sẽ xây dựng đội tàu bay gồm 30 chiếc chủ yếu là A320/A321, tăng 12 chiếc so với thời điểm tháng 9/2016.
Đứng đầu trong số các hãng hàng không duy trì tốc độ tăng trưởng đội tàu bay là Vietjet với 100 chiếc A320/A321 vào năm 2020, tăng 55 chiếc so với thời điểm đầu quý III/2016.
Cần phải nói thêm rằng, giai đoạn 2011-2015, thị trường hàng không tăng trưởng trung bình 15%, đặc biệt trong 2 năm gần đây, tốc độ tăng trưởng được đánh giá là “đột phá”, với 22,2% vào năm 2015 và 31,2% trong 9 tháng năm 2016.
Đội tàu bay của 4 hãng hàng không nội địa cũng tăng mạnh, từ 94 chiếc năm 2011 lên 141 chiếc vào quý III/2016, chủ yếu là do sự gia nhập thị trường dồn dập của Vietjet.
Theo đánh giá của các chuyên gia, so với quy mô đội tàu bay sau 4 năm tới (2016-2020) được Cục Hàng không Việt Nam lên kế hoạch trung bình khoảng 22 chiếc/năm thì đây là dư địa hẹp nếu so với nhu cầu của thị trường cũng như mong muốn của các hãng hàng không.
Bên cạnh đó, theo số liệu mới nhất từ CAPA Fleet Database, Việt Nam hiện đứng thứ 6 trong khu vực Đông Nam Á về số lượng máy bay đang khai thác và đơn đặt hàng máy bay đã vươn lên vị trí thứ 3, sau Malaysia và Indonesia.
Nếu tính theo hãng hàng không thì thứ hạng xếp theo số lượng máy bay đang khai thác lần lượt là Vietnam Airlines đứng thứ 4, Vietjet đứng thứ 18. Còn xếp theo đơn hàng đã ký Vietjet đứng thứ 3, Vietnam Airlines đứng thứ 12, Jetstar Pacific đứng thứ 17 trong khu vực.
Như vậy có nghĩa là trong thời gian 10 năm tới, số lượng máy bay của Việt Nam sẽ tăng nhanh, từ con số 142 chiếc như hiện nay lên gần 440 chiếc. Tuy nhiên, ngay cả tới khi đó, đề xuất quy hoạch quy mô đội bay của Việt Nam vẫn chưa bằng một nửa so với Malaysia và Indonesia, 2 quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á.
Ông Lại Xuân Thanh, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cho biết, lý do đội tàu bay dân dụng của Việt Nam trong 4 năm tới chỉ ở mức 230 chiếc là do hạ tầng không thể đáp ứng kịp tốc độ phát triển.
Bên cạnh đó, giai đoạn đến năm 2020, nhu cầu của các hãng hàng không Việt Nam về vị trí đậu tàu bay qua đêm tại các sân bay căn cứ là 242 vị trí, vượt 22 vị trí, đặc biệt tại 2 cảng hàng không Nội Bài và Tân Sơn Nhất thì nhu cầu vượt quá lớn (53 vị trí).
“Quan trọng nhất là chỗ đỗ tàu bay qua đêm, Nhà nước không quy định đội tàu bay của các hãng chỉ được phát triển ở một con số nhất định. Nhà nước không cấm, nhưng chỉ đáp ứng được chỗ đỗ tàu bay ở một mức nhất định tại 2 đầu Hà Nội và TPHCM. Các hãng căn cứ vào đây để lên kế hoạch phát triển đội tàu bay của mình, còn nếu hãng tăng đội tàu bay rồi đỗ ở Cần Thơ, Phú Quốc… thì không có vấn đề gì”, ông Thanh cho biết.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng đối với doanh nghiệp nhà nước, kế hoạch mua sắm máy bay của doanh nghiệp kinh doanh vận tải hàng không phải được Chính phủ phê duyệt, với vai trò chủ sở hữu. Nay thị trường đã có doanh nghiệp dân doanh tham gia thì việc tuân thủ nguyên tắc mua sắm máy bay của các doanh nghiệp nhà nước không nắm cổ phần chi phối sẽ chỉ xoay quanh điều kiện khai thác, yếu tố kỹ thuật.
“Số lượng máy bay mua sắm bao nhiêu, vào thời điểm nào, sử dụng hay kinh doanh tại Việt Nam hay các nước khác là bài toán kinh doanh của doanh nghiệp dựa trên nhu cầu thị trường, khả năng cạnh tranh và chỉ báo cáo cho nhà quản lý theo nguyên tắc đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Bài toán hạ tầng quá tải không quá khó do Chính phủ hoàn toàn có thể giải quyết thông qua việc đẩy mạnh xã hội hoá cho tư nhân tham gia phát triển hạ tầng hàng không”, ông Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu quan điểm.
Theo Chinhphu.vn