Thu hoạch hàu từ lốp xe cao su bên đầm Lập An
Dân lo lắng
Ông Lê Văn Hải đang bóc tách hàu trên chiếc xuồng vừa cập bờ ở khu vực Hói Dừa nói: “Năm này có tín hiệu vui, đầu tháng đến giờ cũng thu được hơn 15 tấn, lãi cũng hơn 30 triệu đồng. Nhưng mấy ngày qua nghe họ đồn ăn hàu này bị độc, gây bệnh ung thư, tôi thấy họ độc mồm độc miệng quá”. Vẻ mặt ông Hải trở nên đăm chiêu: “Con hàu là nguồn sống của gia đình. Hàng chục năm qua, ngày nào tôi cũng ăn hàu nhưng có nhiễm độc, có ung thư, chết chóc gì đâu. Chẳng biết thực hư thế nào nhưng lâu nay chính quyền, nhà chuyên môn, có ai cấm đoán”.
Đang bán hàu cho thương lái, bà Nguyễn Thị Phương, khu vực An Cư Đông, tỏ ra bức xúc khi được hỏi về thông tin hàu nhiễm độc: “Mấy anh hỏi tôi nói, chứ đừng đưa lên đài, lên báo nói hàu nhiễm đốc, ung thư là giết dân chúng tôi. Mấy năm nay, hàu chúng tôi nuôi, nhập vô các nhà hàng, khách sạn từ Bắc chí Nam. Có ai ăn hàu Lăng Cô mà chết chưa? Có cơ quan chuyên môn nào kết luận hàu Lăng Cô bị nhiễm độc?...”
Lốp cao su cũ được người dân thả xuống đầm để hàu bám vào sống
Ông Mai Văn Xĩ, Phó trưởng phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn huyện Phú Lộc cho biết, trước đây người dân Lăng Cô chỉ dùng cọc gỗ đóng xuống đầm, hàu bám vào lớn lên. Cách nuôi truyền thống này chi phí đầu tư lớn, độ bền cọc gỗ thấp, thu hoạch mất thời gian. Gần đây, người dân chuyển sang nuôi hàu bằng lốp xe cũ, vừa ít tốn kém, độ bền kéo dài 8-10 năm, khi thu hoạch kéo từng chuỗi lên bờ nhanh lại thuận tiện. Do đó phương thức nuôi hàu bằng lốp xe phát triển, mạnh ai nấy làm, mặc dù vào năm 2014 huyện đã chỉ đạo phòng nông nghiệp phối hợp với thị trấn Lằng Cô tiến hành sắp xếp vùng nuôi phù hợp, đảm bảo cảnh quan môi trường...
Cần làm rõ
Theo ông Mai Văn Xĩ, khi nghe dư luận không hay về hàu nuôi ở Lăng Cô, thực tế thế nào vẫn chưa rõ. Hàu có nhiễm độc, có nguy cơ gây ra bệnh ung thư như các trang thông tin đưa tin hay không phải chờ các nhà khoa học nghiên cứu. Riêng phía huyện đã tổ chức nhiều đợt kiểm tra, chỉ đạo thị trấn Lăng Cô tiếp tục vận động, tuyên truyền người dân không nên nuôi hàu bằng lốp xe mà tuân thủ theo phương thức truyền thống bằng cọc tre và gỗ; đặc biệt khi thu hoạch hàu không được tập kết, phơi lốp xe làm ảnh hưởng đến mỹ quan khu vực, đường sá giao thông.
Trao đổi về chuyện nuôi hàu bằng lốp xe có nhiễm độc, PGS.TS. Nguyễn Văn Hợp, Trưởng phòng Thí nghiệm hóa môi trường, Trường ĐHKH Huế cho rằng, chuyện nuôi hàu bằng lốp xe ở Lăng Cô đã nói nhiều. Tuy vậy, cụ thể các chất từ lốp cao su gây hại sức khỏe con người và môi trường đến mức độ nào thì chưa được khẳng định. Theo PGS.TS. Nguyễn Văn Hợp, lốp cao su có rất nhiều loại. Có loại ngâm lâu trong nước nhả ra một số chất hữu cơ gây nguy hiểm cho con người, nhưng chỉ khi ở nồng độ cao. Việc dùng lốp cao su để nuôi hàu gây hại sức khỏe con người như thế nào thì các nhà chuyên môn cần phải nghiên cứu, đánh giá một cách thận trọng và có căn cứ chứ không thể nói một cách cảm tính; vì đây là câu chuyện liên quan đến cuộc sống của người dân lao động.
Theo TS. Nguyễn Văn Dân, Trưởng khoa Thủy sản Trường ĐH Nông Lâm Huế, việc xác định hàu nuôi bằng lốp cao su có gây ung thư hay không là không khó. Chỉ cần phân tích thịt hàu Lăng Cô xem trong đó có chất nào gây bệnh ung thư không. Sau đó, đối chứng với hàu nuôi ở vùng khác mới kết luận được. Muốn làm được phải có thời gian nghiên cứu, chứ không thể kết luận theo cảm quan, sẽ có lỗi với người nuôi hàu.
Ông Hồ Trọng Cầu, Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Lộc cho biết, trước những thông tin lan truyền vừa qua, lãnh đạo, người dân địa phương hết sức boăn khoăn mặc dù không có dữ liệu khoa học, bằng chứng cụ thể nhưng đã ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng và đến thu nhập của người dân Lăng Cô qua nhiều năm gắn bó với nghề nuôi hàu. Ông Cầu nói “Hiện tại huyện Phú Lộc đề nghị các ban ngành chức năng sớm vào cuộc nghiên cứu. Nếu thực sự nuôi hàu bằng lốp xe ảnh hưởng đến nguồn nước, hàu bị nhiễm độc, có nguy cơ gây bệnh đường ruột, ung thư cho người tiêu dùng, huyện Phú Lộc sẽ đề xuất UBND tỉnh nghiêm cấm triệt để và có phương án giúp người dân chuyển sang nuôi bằng giàn hoặc theo các giá thể khác, không phải bằng lốp xe, nhằm đảm bảo cảnh quan, phát triển bền vững”.
Bài, ảnh: Minh Văn