- ThS. LS Nguyễn Văn Phước, Trưởng Văn phòng Luật sư Huế: Với tình trạng của mẹ bạn như trên, có thể nhận thấy rằng: mẹ bạn bị mất năng lực hành vi dân sự (NLHVDS). Theo quy định của Bộ luật Dân sự (BLDS), đối với người bị mất NLHVDS, họ cần phải có người giám hộ để người này có quyền và nghĩa vụ đại diện cho họ trong việc xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ (khoản 2, điều 22 và các điều 67, 68 BLDS).
Tuy nhiên, cần lưu ý là không phải ai cũng có thể xác định một người bị mất NLHVDS, mà chỉ tòa án mới có thẩm quyền này. Khoản 1, điều 22 BLDS quy định khi một người, do bị bệnh tâm thần, hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, toà án ra quyết định tuyên bố mất NLHVDS, trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định. Do đó, để thực hiện việc giám hộ mẹ bạn và đại diện cho bà xác lập các giao dịch dân sự, trước hết, bạn cần liên hệ với tòa án có thẩm quyền để làm thủ tục yêu cầu tuyên bố mẹ của bạn mất NLHVDS.
Sau đó, việc xác định ai là người giám hộ mẹ bạn đã được pháp luật quy định rõ: Giám hộ là việc cá nhân, tổ chức (gọi là người giám hộ) được pháp luật quy định, hoặc được cử để thực hiện việc chăm sóc và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người mất NLHVDS (gọi là người được giám hộ). Người giám hộ đương nhiên của người mất NLHVDS trong trường hợp cha và mẹ đều mất NLHVDS; hoặc một người mất NLHVDS, còn người kia không có đủ điều kiện làm người giám hộ, thì người con cả là người giám hộ. Nếu người con cả không đủ điều kiện làm người giám hộ, thì người con tiếp theo là người giám hộ (điều 62 BLDS)
Như vậy, đối chiếu trường hợp bạn hỏi, vì bạn là con cả trong nhà, trong khi bố bạn đã chết, thì bạn sẽ là người giám hộ đương nhiên của mẹ bạn. Và, theo quy định tại điều 141 BLDS, người đại diện theo pháp luật của người được giám hộ là người giám hộ. Do đó, bạn sẽ là người đại diện cho mẹ bạn để thực hiện các giao dịch về nhà đất có liên quan đến mẹ bạn như đã đề cập.
Bùi Vĩnh (ghi)