ClockThứ Hai, 17/05/2021 15:25

Chí sĩ Trần Cao Vân, tấm gương nghĩa liệt

TTH - Năm 1887, sau thất bại của Nghĩa hội Quảng Nam, ông tìm cách ẩn mình, vào tu ở chùa Cổ Lâm (làng An Định, nay là xã Đại Đồng, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam) để dễ bề hoạt động.

Người cán bộ quân y tận tâmXây dựng hình ảnh người chiến sĩ công an thân thiện

Chí sĩ Trần Cao Vân sinh năm Bính Dần (1866) tại làng Tư Phú, tổng Đa Hòa (nay là xã Điện Quang, Điện Bàn, Quảng Nam). Trần Cao Vân tên thật là Trần Công Thọ, khi đi thi Hương lấy tên là Trần Cao Đệ, lúc vào chùa lấy pháp danh Như Ý; cùng các biệt hiệu Hồng Việt, Chánh Minh và biệt danh là Bạch Sĩ.

Như bao người con ưu thời mẫn thế khác của xứ Quảng, chứng kiến cái chết kiêu hùng của bậc tiền bối Hoàng Diệu, đã thúc đẩy Trần Cao Vân quyết tâm rời bỏ quê hương, rời bỏ mộng khoa cử, quan trường để dấn thân vào con đường cứu nước. Trải ba mươi năm chiến đấu dẫm lên hoạn nạn, chủ nghĩa yêu nước đã được Trần Cao Vân đúc kết thành tuyên ngôn và hiệu triệu hành động “Đất sinh người tài giỏi, có quyền đuổi giặc thương dân”.

Năm 1887, sau thất bại của Nghĩa hội Quảng Nam, ông tìm cách ẩn mình, vào tu ở chùa Cổ Lâm (làng An Định, nay là xã Đại Đồng, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam) để dễ bề hoạt động. Tại đây, ông gặp một người tâm huyết cùng chí hướng là Thừa Tô (Võ Thạch) – con trai của Cai tổng Trưng ở làng Đại Giang, vốn là bạn học ở Trường Huấn với Trần Cao Vân. Năm Tân Mão (1891), chùa Cổ Lâm bị theo dõi, khám xét, thấy tình thế không thể ẩn mình trong chiếc áo tu hành, ông về làng Đại Giang mở trường dạy học.

Trước tình cảnh nguy nan của dân tộc, năm 1892, Trần Cao Vân quyết vào Bình Định, Phú Yên gặp Võ Trứ, cùng nhau lãnh đạo cuộc chống Pháp ở Phú Yên. Cuộc khởi nghĩa do Võ Trứ lãnh đạo thất bại, Võ Trứ và Trần Cao Vân đều bị giặc Pháp bắt giam ở nhà tù Phú Yên. Võ Trứ – người thủ lĩnh đã dũng cảm nhận hết trách nhiệm về mình. Nhờ vậy, Trần Cao Vân được Pháp tha bổng. Ra khỏi tù, năm 1900, Trần Cao Vân nghiên cứu, khởi xướng thuyết “Trung Thiên Dịch”- một học thuyết nằm giữa “Tiên Thiên Dịch” của Phục Hy và “Hậu Thiên Dịch” của Văn Vương thời cổ đại Trung Quốc. Thời gian này, Trần Cao Vân tiếp tục dạy học trò và bắt đầu tuyên truyền,  phổ biến thuyết “Trung thiên dịch” và ông lại bị bắt, bị kết tội đã phổ biến “yêu thơ, yêu ngôn”, “xúi giục dân làm loạn”, và bị kết án 3 năm tù khổ sai.

Mãn hạn tù, Trần Cao Vân trở về nhà, tiếp tục liên hệ với những người cùng chí hướng. Vào lúc phong trào chống thuế của nông dân bùng nổ (1908) ở Quảng Nam rồi lan rộng ra nhiều tỉnh miền Trung, chính quyền thực dân phong kiến bắt các nhà yêu nước trong phong trào Duy Tân, gồm Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Phan Thúc Duyện, Lê Bá Trinh, Châu Thượng Văn và cả Trần Cao Vân. Trần Cao Vân bị kết án chung thân khổ sai đày đi Côn Đảo vào ngày 8/8 năm Mậu Thân (1908) cùng với các chí sĩ yêu nước khác của đất Quảng.

Nhờ có sự vận động của môn đồ và một số người có cảm tình ở triều đình Huế nên Trần Cao Vân chỉ bị giam ở Côn Đảo 6 năm rồi được ân xá. Ra tù, Trần Cao Vân lại tiếp tục lên đường dấn thân vào sự nghiệp cách mạng và đã liên hệ với những người đồng chí tham gia Việt Nam Quang Phục Hội do Phan Bội Châu lãnh đạo. Trong tổ chức Việt Nam Quang Phục Hội, Trần Cao Vân cùng với Thái Phiên được giao nhiệm vụ bí mật gặp và hội kiến với vị vua yêu nước, có tính thần kháng Pháp – Duy Tân, nhằm vận động nhà vua tham gia lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống Pháp. Qua cuộc gặp gỡ, bàn bạc, vua Duy Tân đồng ý tham gia cuộc khởi nghĩa. Theo kế hoạch, cuộc khởi nghĩa sẽ được tiến hành vào lúc 01 giờ sáng ngày 3/5/1916.

Trần Cao Vân và Thái Phiên được giao chỉ huy khởi nghĩa ở Huế. Nhưng đáng tiếc, cuộc khởi nghĩa đã bị bại lộ từ trước giờ khởi sự. Trần Cao Vân, Thái Phiên và vua Duy Tân cùng những người lãnh đạo khởi nghĩa đều bị Pháp bắt. Nhằm bảo vệ tính mạng cho vua Duy Tân, Thái Phiên và Trần Cao Vân nhận lãnh hết trách nhiệm về mình.

Ngày 16/4 năm Bính Thìn (tức 17/5/1916), thực đân Pháp đã hành quyết những yếu nhân của cuộc khởi nghĩa tại Cống Chém An Hòa ở phía Bắc thành phố Huế. Trước khi hy sinh, ông đã khẳng khái đọc những câu thơ cuối cùng, nói lên chí hướng, lòng trung quân ái quốc của kẻ sĩ sống không thẹn với lòng:

“Trời chung không đội với thù Tây/ Quyết trả ơn vua nợ nước này/ Một mối ba giềng xin giữ chặt/ Thân dù thác xuống rạng đài mây”

Trần Cao Vân là một trong những chí sĩ yêu nước tiêu biểu của những năm đầu thế kỷ XX. Cuộc đời ông là một quá trình gian nan, vào tù ra khám, đấu tranh cứu nguy cho đất nước. Sự hy sinh và lòng bất khuất của chí sĩ Trần Cao Vân đã để lại niềm tiếc thương và niềm kiêu hãnh cho đồng bào xứ Huế. Đến năm 1925, hài cốt của đôi bạn chiến đấu Thái Phiên – Trần Cao Vân được người dân bí mật cất bốc, đưa lên an táng, xây cất lăng mộ khang trang trên triền đồi rợp bóng thông xanh gần bên chùa Từ Hiếu (TP. Huế). Lăng mộ Thái Phiên – Trần Cao Vân đã được Bộ VHTT công nhận là di tích Lịch sử quốc gia vào năm 1990.

NGUYỄN ĐÌNH DŨNG

ĐÁNH GIÁ
Hãy trở thành người đầu tiên đánh giá cho bài viết này!
  Ý kiến bình luận

BẠN CÓ THỂ QUAN TÂM

Điển hình về học và làm theo Bác

Chi hội Nông dân (HND) tổ dân phố (TDP) Thạch Bình, thị trấn Sịa, huyện Quảng Điền là một trong những điển hình về học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Bằng những việc làm cụ thể, thiết thực, các hội viên trong Chi HND TDP Thạch Bình đã từng bước khẳng định mình; góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Điển hình về học và làm theo Bác
Học tập tấm gương người cộng sản Nguyễn Chí Thanh xây dựng Đảng bộ Thừa Thiên Huế vững mạnh

Sinh ra trong một gia đình nông dân ở xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, từ rất sớm đồng chí đã bộc lộ bản lĩnh, nhiệt huyết và khả năng đoàn kết Nhân dân để chống bất công. Được các đồng chí Phan Đăng Lưu và Nguyễn Chí Diểu dìu dắt, đồng chí sớm giác ngộ, tham gia cách mạng và nhanh chóng được giao những nhiệm vụ quan trọng. Năm 1938, đồng chí được cử làm Bí thư Chi bộ làng Niêm Phò rồi sau đó là Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên khi chưa tròn 1 tuổi Đảng. Bám sát thực tiễn phong trào cách mạng, đồng chí đã dẫn dắt và khơi dậy ý chí đấu tranh cách mạng của đồng bào trên vùng đất quê hương.

Học tập tấm gương người cộng sản Nguyễn Chí Thanh xây dựng Đảng bộ Thừa Thiên Huế vững mạnh
Những tấm gương quả cảm của người lính Cụ Hồ

Rạng sáng ngày 20/12/1946, hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Huế nổ súng. Những người lính trực tiếp cầm súng trong suốt 50 ngày đêm tiến công, bao vây quân Pháp ở Huế đến nay phần lớn đã qua đời nhưng những tấm gương chiến đấu quả cảm của họ vẫn còn sống mãi! Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày toàn quốc kháng chiến (19/12/1946 - 19/12/2023), chúng tôi xin giới thiệu về hai tấm gương trong rất nhiều tấm gương, được chính đồng đội họ kể lại.

Những tấm gương quả cảm của người lính Cụ Hồ
Những tấm gương học tập rèn luyện

Hoàn cảnh gia đình khó khăn, nhưng cả 3 học sinh Trường THPT Hà Trung (xã Vinh Hà, Phú Vang) đã nỗ lực không ngừng vươn lên, đạt kết quả cao trong học tập, rèn luyện, mới đây vinh dự được Tỉnh đoàn trao tặng danh hiệu “Học sinh 3 tốt”; lan tỏa tấm gương trong nhà trường và trên địa bàn huyện.

Những tấm gương học tập rèn luyện
Return to top