73,1 %, tương đương hơn 86 tỷ đồng là ngân sách tỉnh phải cấp bù để dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt hoạt động mỗi năm. Đây cũng là một trong những áp lực về kinh tế cần phải có sự điều chỉnh, thay đổi trên cơ sở chia sẻ của người dân; giảm dần chi phí cấp bù của ngân sách và là điều kiện để xã hội hóa lĩnh vực cung ứng dịch vụ này. Đồng thời, cũng là vấn đề lõi để chuyển từ phí sang giá ở dịch vụ này trên cơ sở tính đúng, tính đủ chi phí, giá thành của việc cung ứng theo cơ chế thị trường.
Tuy nhiên, để tạo sự chia sẻ, đồng thuận và tránh biến động giá dịch vụ quá lớn đối với người dân cũng như chi phí hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp, việc chuyển sang phí của dịch vụ này từ năm 2019 được đưa vào thực hiện, nhưng có độ giãn trong quãng thời gian 5 năm, từ 2018 đến 2022 (có cộng thêm yếu tố trượt giá).
Chẳng hạn như đối với hộ ở mặt tiền, giá thu trong 5 năm này để đảm bảo mức tính đúng, tính đủ theo lộ trình sẽ là 30.000 đồng, 48.000 đồng, 66.000 đồng, 83.000 đồng và 100.000 đồng. Đối với hộ kiệt, ngõ để về đúng mức tính đủ vào năm 2020 là 83.000 đồng thì các năm trước đó theo thứ tự sẽ là 24.000 đồng, 39.000 đồng, 68.000 đồng. Trong khi đó, ở hộ kinh doanh, các mức đóng theo thứ tự tính từ 2018 sẽ là 97.000 đồng, 140.000 đồng, 182.000 đồng, 225.000 đồng và 268.000 đồng.
Theo thông tin trên baothuathienhue.vn ngày 04/3/2019 thì với mức giá đã được tăng, năm 2018, tỉnh vẫn phải cấp bù từ ngân sách từ 60-70% (từ năm 2017 trở về trước, phí thu gom, vận chuyển rác thải mới chỉ bù đắp được gần 27% chi phí). Có nghĩa là, nếu theo đúng lộ trình giá đã được điều chỉnh, phải từ sau năm 2020, mức giá mới đảm bảo cơ bản thu đủ chi cho dịch vụ này.
Mặc dù đã có lộ trình, có sự chuẩn bị nhưng không phải ai cũng hiểu và sẵn sàng chia sẻ về mức giá của dịch vụ đã được đưa vào thực hiện từ đầu năm. Mức tăng quá cao, chưa hợp lý ở một số địa bàn, nhất là các hộ kinh doanh ở TP. Huế, TX. Hương Trà, Hương Thủy… là phản ánh của đại biểu tại phiên chất vấn ở Kỳ họp thứ 8, HĐND tỉnh vào hai ngày 8 và 9/7/2019 vừa qua. Một số ý kiến khác cũng phản ánh việc mức đóng theo hộ cũng không hợp lý so với hộ nhiều hay ít người…cũng như những yêu cầu về chất lượng phải tăng đồng thời với mức giá đóng góp.
Đây là những ý kiến cần được lắng nghe và tiếp thu. Tuy nhiên cũng cần phải nhận thấy rằng, người dân cần có chia sẻ và sự chia sẻ ấy cũng phải được đặt trong sự thay đổi, điều chỉnh tốt hơn từ phía cung cấp dịch vụ. Theo chúng tôi, đó phải là sự thay đổi song hành, đa tuyến và xã hội hóa. Trong đó, quan trọng nhất vẫn là ý thức, trách nhiệm và cả hành vi của người sử dụng dịch vụ vì chất lượng môi trường sống, từ cá thể ra cộng đồng.
Nguyễn An Lê