Ly hôn với người bệnh tâm thần?

- ThS. LS Nguyễn Văn Phước, Trưởng Văn phòng Luật sư Huế:Theo như lời bạn kể, chị dâu bạn vẫn có quyền ly hôn. Để được tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền chấp nhận đơn ly hôn, chị dâu bạn cần làm thủ tục tuyên bố anh trai bạn bị mất năng lực hành vi dân sự (HVDS).

Căn cứ khoản 1, điều 22 Bộ luật Dân sự (BLDS), khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, toà án ra quyết định tuyên bố người đó mất năng lực HVDS trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định. Do đó, chị dâu bạn có thể làm đơn yêu cầu tòa án cấp có thẩm quyền tuyên bố anh trai bạn mất năng lực HVDS. Kèm theo đơn yêu cầu phải có kết luận của cơ quan chuyên môn và các chứng cứ khác để chứng minh anh bạn bị bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình. Trong trường hợp chấp nhận đơn yêu cầu thì tòa án ra quyết định tuyên bố anh bạn mất năng lực HVDS. Lúc này, chị dâu bạn sẽ là người giám hộ đương nhiên cho người bệnh (khoản 1, điều 62 BLDS). Đồng thời, khi tham gia vào các quan hệ pháp luật, chị dâu bạn cũng sẽ là người đại diện theo pháp luật cho anh trai bạn (khoản 2, điều 141 BLDS).

Khi chị dâu bạn nộp đơn ra tòa làm thủ tục xin ly hôn với anh trai bạn, chị dâu bạn sẽ không thể làm người đại diện tham gia tố tụng cho anh bạn khi chính chị dâu bạn có yêu cầu ly hôn. Do đó, khi tòa án thụ lý vụ án ly hôn theo yêu cầu của chị dâu bạn thì căn cứ vào điều 76 Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS), tòa án sẽ chỉ định người đại diện: “Trong khi tiến hành tố tụng dân sự, nếu có đương sự là người bị hạn chế năng lực HVDS mà không có người đại diện hoặc người đại diện theo pháp luật của họ thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 1, điều 75 của bộ luật này thì tòa án phải chỉ định người đại diện để tham gia tố tụng tại tòa án”. Do đó, người thay mặt anh bạn tham gia giải quyết việc ly hôn tại tòa án trong trường hợp này, do tòa án quyết định, trên cơ sở đảm bảo được tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp cho anh trai bạn.

Điểm khác biệt của vụ án ly hôn với người bị mất năng lực HVDS là sau khi thụ lý, tòa án sẽ tiến hành đưa vụ án ra xét xử mà không qua thủ tục hòa giải như các vụ án ly hôn thông thường (thuộc trường hợp những vụ án dân sự không tiến hành hòa giải được - khoản 3, điều 182 BLTTDS).

Bùi Vĩnh (ghi)