Như một chấm xanh giữa trưa sa mạc, chợ quê làm mát lòng bao kẻ thị thành khi đang lang thang đâu đó bỗng nhiên bắt gặp. Không thể không dừng lại trừ trường hợp bất khả kháng.

Nó không chỉ là chợ, nó là ký ức. Nó không chỉ là chốn bán mua, nó là ấm áp tình người, là trong veo cả con cá lá rau đến cái tiếng lao xao chào hỏi trả giá thân thuộc như trong nhà. Nó là non tơ một thời với cả những khốn khó lẫn những niềm vui ngập nghiễng, những niềm vui xen giữa loi thoi sấp ngửa lo toan bận rộn. Nó là sự bày ra cuộc sống tươi thật của người nông dân một nắng hai sương, và giờ họ ngắm nhìn thành quả.

Chợ quê là sản phẩm của nông thôn, nó là nơi người ta bán lẻ, bán buôn những sản vật của chính người nông dân làm ra. Mớ cá vừa tát ngoài đồng, bó rau vừa hái vườn nhà, đến khúc mía, củ khoai, lát mì, thậm chí là bát bánh đúc, đĩa bánh bột lọc…

Tôi đã gặp và đi chợ quê ở rất nhiều nơi trên đất nước Việt Nam này, mỗi chợ quê nó chỉ ra bản sắc nông thôn và nghề nghiệp người dân vùng ấy. Đọc ở đấy sự ấm áp, chân thành, cái vẻ quê mùa bây giờ nó lại như một cách tăng độ đạm để sản vật chợ quê ngon hơn, thú vị hơn. Chả thế mà giờ cũng rất nhiều người khôn ranh láu cá về các chợ thành phố mua đồ như chợ quê rồi mang về  chợ quê bán. Người tinh ý sẽ biết ngay, bởi sản vật chợ quê nó không đều tăm tắp như thành phố. Mớ cá chợ quê sẽ lổn nhổn nhiều loại, lớn bé khác nhau, còn cả rong rêu cát sạn, còn cá chợ thành phố, nó sạch sẽ và đều nhau tăm tắp…

Một sáng tinh sương như thế, trên đường về quê, tôi gặp một chợ quê ngay dưới chân cầu Ca Cút.

Đây là vùng đầm phá, chợ quê chỉ toàn cá, những rổ cá còn tươi óng, những con cá nước lợ còn ngáp trong rổ hoặc ngoe nguẩy trong chậu. Những người chài lưới thường đánh cá suốt đêm, sáng sớm cập bờ. Và nơi cập bờ trở thành chợ tạm, chỉ họp một lúc, rất nhanh, rồi lại vắng lặng như chưa từng có cái chợ tấp nập cá tôm tươi rói như thế, để đến sáng mai, lại là chợ…

Chợ quê dưới chân cầu Ca cút ( nay là cầu Tam Giang)

Tôi len lỏi trong chợ, cảm nhận sự hả hê của những anh chồng vừa đánh cá về, nỗi thỏa mãn của những chị vợ vừa từ nhà ra tiếp nhận cá từ chồng rồi phân loại tại chỗ, bán tại chỗ. Bạn hàng các nơi túa về. Mua ngay ở đây nó là chợ quê, tí nữa vào sạp vào hàng, nó là chợ phố. Cái cảm giác chợ quê nó râm ran khắp con tì con vị, bởi độ tươi ngon chân chất, bởi cái thật thà quê kiểng, bởi sự lao xao nửa trả giá nửa nài nỉ thân quen… dù nói thật hôm ấy, những gì tôi lễ mễ xách về đều bị cô em dâu chê đắt. Đúng thôi, tôi đã là gã không còn nhà quê nữa. Cái cách trả giá mua hàng chợ quê nó cũng khác. Tôi từ ô tô bước xuống, coi chợ quê như… siêu thị, nói sao móc ví thế, người quê tưởng tôi là… Việt kiều. Thôi thì một lần làm Việt kiều để mà yêu quê hơn, thương hơn cái chợ quê mà bây giờ thi thoảng mới gặp, dẫu thi thoảng nó cũng đã nhuốm tí thị thành…

Bao giờ cũng thế, đang trên đường, gặp chợ quê là tôi dừng lại, vào ngắm nghía, và sẽ mua một cái gì đấy. Huống gì lần này về quê, chợ quê ngay tại quê mình. Tôi đã lần khần cho đến lúc nắng lên chợ tan mới về nhà và ngả những thứ mua được ra, hả hê gọi bà con đến...

Hoàng Hương Giang