Giải quyết phần ngọn
Ông Nguyễn Văn Tích, Hội trưởng Hội làng nghề truyền thống sản xuất bún Vân Cù hào hứng: “Từ khi có kênh mương thoát nước thải phục vụ nghề làm bún, cảnh quan môi trường của làng Vân Cù đã thoáng đãng, sạch sẽ hơn. Nếu cách khoảng vài năm về trước, Vân Cù là điểm đen ô nhiễm, nơi ít ai dám đến, thì nay đã không còn mùi hôi, vắng bóng ruồi và hết cảnh nước thải chảy lênh láng ra vườn, ra ao và tràn ra mặt đường”. Tuy nhiên, ông Tích cũng thừa nhận, chất lượng nước thải từ làm bún ra môi trường, cụ thể là ra sông Bồ chắc chắn chưa đảm bảo quy chuẩn cho phép, vì chỉ mới có hệ thống thoát mà chưa có hệ thống xử lý.
|
Năm 2010, UBND tỉnh phê duyệt dự án xây dựng hệ thống xử lý nước thải làng bún Vân Cù. Đến năm 2012, từ nguồn vốn hỗ trợ của Chương trình mục tiêu quốc gia khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường và vốn đối ứng của địa phương, dự án đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải làng bún Vân Cù được triển khai, với tổng kinh phí hơn 3,2 tỷ đồng. Công trình được thiết kế xây dựng mới 10 tuyến mương có nắp đậy bê tông cốt thép thu gom nước thải tại 10 xóm, với tổng chiều dài khoảng 3km. Tại mỗi điểm thu của tuyến mương có một hệ thống lắng chìm để xử lý nước thải, đảm bảo tiêu chuẩn cho phép trước khi thải ra sông Bồ cách đó 20m.
|
“Theo thiết kế ban đầu, công trình này phải có thêm bể sinh học rộng khoảng 250m2 để xử lý đầu ra cuối cùng trước khi xả ra môi trường. Nhưng vì tiến độ công trình kéo dài, trượt giá, nên đã “mất” đi công trình hồ sinh học và chỉ còn bể lắng khoảng 1-2m2 được xây ở cuối mỗi kênh. Thực tế, những bể này chỉ có cho… vui chứ không có tác dụng”, anh Lê Phước Lãm, cán bộ địa chính xã Hương Toàn giải thích.
Làng bún Vân Cù hiện có 152 hộ gia đình tham gia sản xuất bún tươi. Bình quân mỗi hộ làm khoảng 2 tạ bún/ngày. Có khoảng 30 hộ sản xuất với quy mô lớn từ 4,5- 5 tạ/ngày. Nếu tính trung bình 2 tạ bún thải ra hơn 1m3 nước/ngày đêm, lượng nước thải đổ trực tiếp ra sông Bồ trên 150m3/ngày đêm. Với một lượng lớn nước thải như vậy, cần thiết nhất là phải có bể sinh học lớn để xử lý, đảm bảo tiêu chuẩn trước khi ra môi trường. Theo chính quyền địa phương, quỹ đất đã có sẵn, nhưng xã và người dân không có kinh phí để làm, chỉ trông chờ nguồn hỗ trợ của cấp trên.
Tồn tại bất cập
Quá trình thi công công trình đều qua các bước khảo sát, thiết kế, lập dự toán và nhiều lần tổ chức họp dân. Thế nhưng, khi công trình đưa vào sử dụng đã nảy sinh một số bất cập. Hiện, một số đoạn cống cao thấp không đồng nhất, nên bị đọng nước. Mặc dù người dân đã phản ánh từ lâu, nhưng xã không có kinh phí để tu sửa. Do địa bàn cách trở, nên còn khoảng 7 hộ sản xuất bún chưa thể đấu nối đường ống thoát nước ra kênh mương chính mà xả trực tiếp ra vườn, ao. Cũng theo thiết kế, tại mỗi hộ sản xuất phải xây một bể lắng, lọc và hệ thống đường ống dẫn lưu để đưa nước thải sau khi qua lắng lọc ra đường mương chung. Nhưng theo anh Lê Phước Lãm, hiện vẫn còn khoảng 50% số hộ làm bún vẫn chưa xây bể lắng, bể lọc tại nhà mà cho xả thẳng nước “đầu” trực tiếp ra mương thoát chung.
Vì còn những bất cập trong quá trình hưởng lợi từ công trình, cộng với phương án đầu tư chưa đến nơi đến chốn, nên vấn đề ô nhiễm môi trường ở làng bún Vân Cù đến giờ vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Ông Nguyễn Văn Tích cũng khẳng định, nước sông đoạn qua địa bàn thực sự đã ô nhiễm từ nhiều nguồn nên người dân không còn dùng mà hoàn toàn dùng bằng nước máy, muốn nuôi cá lồng cũng không thể. “Do điểm đen ô nhiễm của làng bún Vân Cù và làng nghề sản xuất rượu thủ công Dương Sơn chưa được giải quyết đảm bảo môi trường, nên tiêu chí về môi trường trong thực hiện xây dựng xã nông thôn mới vẫn chưa đạt được”, anh Lê Phước Lãm cho hay.
HOÀI THƯƠNG