Công khai và phức tạp

Ngang nhiên

Tại khu vực bãi bồi sông Tà Rình, thuộc địa bàn xã Hồng Quảng (A Lưới), chúng tôi bắt gặp một số người đang xúc cát lên xe ben. Khi thấy người lạ xuất hiện, các phương tiện này nhanh chóng ngừng hoạt động, chở cát, sỏi rời khỏi hiện trường. Người dân trong khu vực cho biết, đó là phương tiện khai thác cát, sỏi “lậu”. Tuy nhiên, các phương tiện này vẫn khai thác ngang nhiên giữa ban ngày và cày xới các tuyến đường dân sinh để vận chuyển cát, sỏi về nơi tập kết. Tình trạng này cũng xảy ra tương tự ở các xã Hồng Bắc, Hồng Trung, Hồng Vân… (A Lưới) trong thời gian qua.

Khai thác cát sạn trái phép ở Hương Giang

Được biết, để quản lý hoạt động khai thác, sử dụng nguồn cát, sỏi lòng sông, suối một cách có hiệu quả, năm 2015, UBND huyện A Lưới đã có chủ trương cho các doanh nghiệp trúng thầu thi công các công trình trên địa bàn huyện được phép khai thác cát, sỏi tại các bãi bồi, lòng sông, suối đã được UBND tỉnh quy hoạch, để phục vụ thi công các công trình, nhưng không được phép kinh doanh. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thanh Nam, Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện A Lưới, UBND huyện chỉ cho phép các doanh nghiệp trúng thầu khai thác cát, sỏi trong vòng 1 tháng, với khối lượng nhỏ phù hợp mức độ thi công công trình.

Qua tìm hiểu được biết, hiện tại ở địa bàn huyện A Lưới có Hợp tác xã Niềm tin Trường Sơn được UBND tỉnh cấp phép khai thác cát, sỏi làm vật liệu xây dựng, với diện tích khu vực khai thác 5,9 ha, tại bãi bồi sông Tà Rình, thuộc thôn 1 và thôn 2, xã Hồng Quảng. Vậy nhưng, hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép vẫn lén lút diễn ra ở vị trí sát với điểm khai thác cát, sỏi đã được cấp phép của đơn vị này. Ông Trịnh Huy Sơn, Giám đốc HTX Niềm tin Trường Sơn kiến nghị: Đơn vị đã đầu tư máy móc, thiết bị đảm bảo công suất khai thác 11,5 ngàn m3 nguyên khai mỗi năm để đáp ứng nhu cầu, đảm bảo tiến độ thi công các công trình, nhất là công trình trọng điểm trên địa bàn huyện, cũng như quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Vì vậy, rất mong các cơ quan chức năng, các cấp chính quyền địa phương quan tâm thắt chặt quản lý, ngăn chặn tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép.

Diễn biến phức tạp

Tại các xã Hương Giang, Hương Hòa, Thượng Nhật, thị trấn Khe Tre (Nam Đông), chúng tôi cũng ghi nhận được tình trạng khai thác cát sạn “chui” diễn ra rầm rộ. Tại khu vực khe suối thuộc xã Hương Giang, một chiếc xe múc đang múc đất lên các xe tải chở đi; có nhiều dấu vết mới cày xới, khe suối bị băm nát. Dọc theo phía hạ nguồn, cũng có 1 chiếc xe múc lớn đang liên tục xúc cát sỏi, cạnh đó các xe tải biển số Thừa Thiên Huế (75K…) vừa “ăn” hàng xong, đang di chuyển ra khỏi hiện trường. Khi thấy chúng tôi chụp ảnh, các phương tiện tắt máy, ngừng hoạt động. 2 chiếc xe vừa được múc đầy cát sạn cũng nhanh chóng rời hiện trường, đi theo đường làng, rồi băng vào cánh rừng sâu của xã Hương Hòa mất dấu.

Trong số các xe tải chở cát sạn, chúng tôi phát hiện có 1 xe có logo của một công ty xây dựng có trụ sở đóng ở Nam Đông. Giám đốc doanh nghiệp này thừa nhận đó là xe của mình và cho biết do đang thi công san lấp mặt bằng khu tái định cư ở xã Thượng Nhật nên đã khai thác cát sạn để đổ cho người dân, sau này khỏi lún. Việc không xin phép UBND huyện mà tự ý khai thác là sai nhưng đây là nhu cầu thực tế. Đồng thời cho biết, ngoài đơn vị ông còn có một số cá nhân khác cũng đến dòng suối này để khai thác cát sỏi “chui”.

Ông Hồ Văn Bản, một người dân sống ở gần đó cho biết, các đối tượng không chỉ khai thác lén lút vào ban đêm mà cả ban ngày, đưa xe đào, xe múc, xe tải vào khai thác rầm rộ. Việc khai thác cát sạn ở suối đã diễn ra khá lâu nhưng không hề thấy lực lượng chức năng đến làm việc. “Con suối này, trước đây rất trong xanh, là nơi bà con trong làng thường tắm rửa, giặt giũ quần áo. Nhưng gần đây, do bị múc trộm cát sạn nhiều quá khiến dòng chảy không lưu thông. Có lần, tui nghe nói những người này khai thác mà không có phép, tui đến hỏi thì các lái xe hăm dọa”- ông Bản nói. Cùng chung hoàn cảnh như Hương Giang, các sông suối tại các xã Hương Lộc, Hương Hòa, Thượng Nhật, Thượng Lộ… đều bị các đối tượng kéo phương tiện cơ giới vào khai thác để lại nhiều hố sâu giữa lòng sông. 

Cần có giải pháp đồng bộ

Ông Phan Thế Xê, Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Nam Đông cho biết, từ đầu năm đến nay, Phòng Tài nguyên- Môi trường và ngành chức năng nhận được nhiều phản ánh tình trạng khai thác cát sỏi đất “chui” và đã kiểm tra, lập biên bản, đề xuất Sở Tài nguyên- Môi trường xử phạt. Riêng việc khai thác cát sạn xảy ra rầm rộ gần đây trên địa bàn, ông Xê khẳng định: Khai thác như thế là quá sai. Đồng thời cho rằng, đối với một số khu vực, Phòng có giao cho chính quyền địa phương xã quản lý nhưng có thể các doanh nghiệp họ xây dựng các công trình hạ tầng cho xã nên chính quyền địa phương “ngó lơ”. Việc kiểm tra cũng gặp nhiều khó khăn do lực lượng của đơn vị rất mỏng.

Trung tá Lê Hồng Hà, Trưởng phòng Cảnh sát Đường thủy cho rằng, tình trạng khai thác cát sạn trái phép ở nhiều nơi tồn tại do sự quản lý còn lỏng lẻo của chính quyền địa phương. Nhiều địa phương, cơ quan, ban ngành còn xem việc xử lý khai thác cát sạn trái phép chỉ là việc riêng của lực lượng công an nên thiếu phối hợp và thiếu những giải pháp đồng bộ, quyết liệt, thường xuyên. Thời gian tới đơn vị sẽ cử lực lượng lên Nam Đông và một số địa phương khác để truy quét các đối tượng khai thác cát sạn trái phép.

Để đảm bảo công tác quản lý hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản đang diễn biến phức tạp trên địa bàn, ngoài sự phối hợp của các ban ngành chức năng cấp tỉnh, chính quyền các địa phương cần tiến hành nhiều giải pháp đồng bộ, nâng cao trách nhiệm của Chủ tịch UBND các xã trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát, sạn tại địa bàn quản lý; tăng cường lực lượng để nắm tình hình, kịp thời xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm.

BÁ TRÍ - THÁI BÌNH