Công nghệ sản xuất buộc phải đổi mới

Khó cạnh tranh nếu công nghệ lạc hậu

Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may thêu đan Thành phố Hồ Chí Minh (AGTEK), cho biết xuất khẩu dệt may các tháng đầu năm nay sụt giảm so với cùng kì các năm bởi đã có sự cạnh tranh mạnh. Nếu như các năm trước, tăng trưởng xuất khẩu đạt khoảng 10% thì năm nay chỉ đạt 5,3 - 5,5% so với cùng kỳ. Theo đó, ngoài nguyên nhân như thị trường lớn là Mỹ, châu Âu và Nhật giảm cầu, sự cạnh tranh giữa các nước trong khu vực như Campuchia, Myanma dẫn đến có sự dịch chuyển đơn hàng thì còn phải nói đến lý do năng lực cạnh tranh yếu do công nghệ lạc hậu. Mặc dù ngành dệt may đã có nhiều cố gắng trong dầu tư đổi mới công nghệ nhưng cho đến nay, trình độ kỹ thuật của ngành vẫn còn ở mức thấp so với khu vực và thế giới. Máy móc thiết bị lạc hậu, tính vận hành tự động kém nên năng suất thấp, chất lượng sản phẩm thấp, giá thành sản xuất cao.

Dây chuyền sản xuất thiết bị điện tử dân dụng tại Công ty TNHH LG Electronics Việt Nam tại Hải Phòng.

“Để có thể cạnh tranh được trong thời gian tới thì các DN cần có sự đổi mới, đầu tư máy móc thiết bị hiện đại để hạ giá thành; đồng thời chuyển hướng cạnh tranh sang làm FOB (mua nguyên liệu, tự sản xuất và bán hàng trực tiếp không qua trung gian), bởi làm gia công hiện nay có lời là cực kì khó”, ông Hồng khuyến cáo.

Các DN tư nhân đã nhận thức được rằng, yếu tố đổi mới công nghệ trong sản xuất là một vấn đề sống còn nhưng vì nguồn vốn có hạn, hầu hết chấp nhận "an phận" nhập khẩu máy móc giá rẻ để sản xuất hàng hóa theo kiểu "gia công", chất lượng thấp.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, hiện hầu hết máy móc thiết bị của các DN trong nước có công nghệ lạc hậu hàng chục năm so với thế giới. Đặc biệt có đến 76% thiết bị máy móc, dây chuyền công nghệ nhập từ nước ngoài thuộc thế hệ những năm 1960 - 1970; 75% số thiết bị đã hết khấu hao và 50% thiết bị là đồ tân trang... Trung bình một vòng đời công nghệ vào khoảng 10 năm, nhưng tại Việt Nam khoảng 75% DN sản xuất đang sử dụng máy móc hết khấu hao, chậm thay đổi, loay hoay không thể thoát ra được những máy móc có công nghệ lạc hậu 2 - 3 thế hệ.

"Việc DN rơi vào bẫy của sự chuyển dịch công nghệ lạc hậu không chỉ tác động tới sức cạnh tranh của DN mà còn tác động tới sức cạnh tranh của cả nền kinh tế. Điều này đi ngược lại với những nước phát triển vì họ luôn đổi mới công nghệ để nâng cao cạnh tranh", ông Lương Văn Tự, nguyên Thứ trưởng Bộ Thương mại phân tích.

Tháo gỡ vướng mắc

Theo tính toán của các DN, lợi ích từ đổi mới công nghệ hiện đại có thể giúp doanh thu tăng trưởng từ 25 - 40%. Tuy nhiên điều các DN trong nước đang "đau đầu" là không biết “đào” đâu ra nguồn kinh phí để đầu tư, trong khi nhiều máy móc, công nghệ mới

giá thành cao vượt khả năng.

"Hiện trung bình mỗi năm Công ty Nhựa Rạng Đông đầu tư 80 - 120 tỉ đồng để đổi mới công nghệ cho hai dòng hàng chủ lực là nhựa giả da và nhựa bao bì. Nhờ vậy đã giúp DN luôn duy trì được mức tăng trưởng 25 - 40%. Công nghệ hiện đại đem lại hiệu quả kinh tế thường có giá đầu tư rất cao. Đơn cử như việc đầu tư một máy thổi bao bì nhựa màng đa lớp hiện đại có giá tới 46 tỉ đồng. Tuy nhiên, việc dầu tư này sẽ giúp tiết kiệm được phế liệu, kiểm soát tốt hơn chất lượng sản phẩm, giảm được 20% giá thành sản xuất. Do vậy, các DN cần đầu tư nhiều hơn cho đổi mới công nghệ để nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm", ông Nguyễn Đắc Hải, Phó Tổng Giám đốc Nhựa Rạng Đông nhận định.

"Nhà nước đã có nhiều cơ chế chính sách đầu tư, tài chính, chương trình hỗ trợ đổi mới công nghệ nhưng việc tiếp cận và triển khai các cơ chế chính sách, chương trình hỗ trợ trong thực tế vẫn hết sức khó khăn. Hiện hầu hết các DN gặp khó khăn về tài chính phải vay vốn với lãi suất cao nên khó có điều kiện đầu tư đổi mới công nghệ, thực hiện nghiên cứu phát triển hoặc nhận chuyển giao công nghệ tiên tiến từ nước ngoài. Nếu chúng ta không vạch ra chiến lược bài bản với những bước đi thích hợp thì cuộc cạnh tranh sắp tới dự báo sẽ rất khốc liệt đối với Việt Nam", Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế nhận định.

Ông Nguyễn Quốc Anh, Chủ tịch Hội Cao su - Nhựa Thành phố Hồ Chí Minh cũng cho rằng, cần tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực thi chính sách đầu tư công nghệ: “Công nghệ là chìa khóa thành công trong hội nhập và nhiều DN trong nước đã ý thức sâu sắc vấn đề sống còn này chú trọng đầu tư đổi mới. Hiện 30% thành viên của hội đã đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại và nhiều DN đang chuyển hướng mua thiết bị, công nghệ từ châu Âu, Mỹ, Nhật. Để khuyến khích DN mạnh tay đầu tư cho công nghệ, theo tôi Chính phủ nên tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực thi chính sách đầu tư công nghệ hiện nay; trong các quy định cần có những tiêu chí cụ thể nhằm giúp các DN hiểu rõ những tác động tích cực, tiêu cực khi nhập khẩu máy móc, công nghệ lạc hậu”.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia kinh tế, nhiều quy định của Luật Chuyển giao công nghệ chưa theo kịp được với xu thế cải cách, đổi mới trong phát triển kinh tế, khoa học và công nghệ. Ví dụ, Luật quy định không bắt buộc DN đăng ký hợp đồng chuyển giao công nghệ tại cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền. Quy định này đã khiến Nhà nước không có công cụ pháp lý để kiểm soát và ngăn chặn được các luồng công nghệ lạc hậu du nhập vào Việt Nam.

Theo Báo Tin tức