Có khi mới mua chiếc ô tô đã có năm ba công ty cung cấp dịch vụ bảo hiểm chào mời, thủ tục rất nhanh gọn. Chỉ cần cung cấp thông tin cá nhân và những thông tin liên quan đến xe, còn lại mọi thủ tục có nhân viên bảo hiểm lo liệu. Khi xe có sự cố gì, điện “phát”, nhân viên bảo hiểm có mặt nhanh chóng để giải quyết. Ví dụ như đơn giản là trầy xước, nhân viên bảo hiểm chụp ảnh hiện trường, chủ nhân chỉ việc đưa xe đến ga ra làm là xong. Nói tóm lại, dịch vụ bảo hiểm đặt trong thế cạnh tranh mới có sự tiện lợi như vậy. Ở đây nhìn thấy rất rõ vai trò của thị trường - có cầu là có cung, có nhiều nhà cung cấp dịch vụ thì càng cạnh tranh để cung cấp những dịch vụ tốt nhất cho khách hàng...
 |
| Đi sâu vào từng ngóc ngách của dịch vụ bảo hiểm, mới thấy sự “sinh động” của loại hình dịch vụ này. (Ảnh mang tính minh họa). Ảnh: Võ Nhân |
Đi sâu vào từng ngóc ngách của dịch vụ bảo hiểm, mới thấy sự “sinh động” của loại hình dịch vụ này.
Đến một ngân hàng thuộc loại lớn, đập vào mắt là poster “vay mua ô tô chỉ 6% năm”. Đây là mức lãi suất có thể nói là thấp nhất trong các món vay. Cùng thời điểm, vay sản xuất kinh doanh nơi rẻ nhất là 7,5% năm. Ngân hàng là nơi cung cấp tiền cho nền kinh tế hoạt động. Đáng lý ngân hàng ưu tiên cung cấp tiền cho hoạt động sản xuất kinh doanh, sao lại ưu tiên cho tiêu dùng? Ở một khía cạnh khác, tiêu dùng cũng là kích thích sản xuất, nhưng là gián tiếp. Ở đây có sự tác động của bảo hiểm. Anh muốn vay để sở hữu ô tô à, dễ thôi. Nhưng phải mua bảo hiểm của ngân hàng cho vay. Anh không ký vào cam kết mua bảo hiểm, đố mà giải ngân được. Ở đây dịch vụ bảo hiểm đã hỗ trợ cho lãi suất. Nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm kỳ vọng lợi nhuận ở đây để bù đắp vào khoản lãi suất thấp khi cho vay mua xe. Hơn nữa, khi đã cung cấp dịch vụ bảo hiểm tốt thì ngân hàng sẽ có thêm một bạn hàng truyền thống lâu dài. Ngân hàng lợi đến hai đường.
Dịch vụ bảo hiểm đã đặt trong thế cạnh tranh, nghĩa là do thị trường điều tiết. Mới nhìn vào thì tưởng vậy, nhưng thực tế không phải vậy. Ở đây dịch vụ bảo hiểm vừa do thị trường điều tiết vừa chịu sự chi phối của qui định nhà nước. Nhà nước đã ban hành văn bản qui phạm pháp luật khống chế mức phí cho bảo hiểm xe ô tô. Tại sao Nhà nước lại có động thái này? Nhà nước có cái lý của Nhà nước, có lẽ là quản lý để hạn chế thất thoát về thuế. Lấy quy định mang tính chất hành chính để điều chỉnh một dịch vụ không phải là xương sống của nền kinh tế, không phải là mảng kinh tế quan trọng có sức tác động lớn vào nền kinh tế, liệu có hợp lý và cần thiết!? Ví dụ, tại sao lại qui định mức phí 1%, hoặc 2%, hoặc 3% mà không phải là 5%. Và ngược lại, tại sao không phải 5% mà là 1,5%, chẳng hạn. Cơ sở nào để đưa ra mức phí bảo hiểm như vậy? Nếu đặt câu hỏi như vậy sẽ khó tìm được câu trả lời xác đáng. Ở một khía cạnh nào đó, vai trò của thị trường đã bị méo mó. Nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm là một nhà kinh doanh. Đã kinh doanh là hướng đến lợi nhuận. Vậy phần thiệt thuộc về ai? Thuộc về người tiêu dùng.
Ngay trong bản thân nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm cũng có nhiều điều “lắt léo”. Nếu chiếc xe của bạn bị trầy xước một chỗ, thì đừng ngạc nhiên khi nhân viên thực hiện dịch vụ bảo hiểm đánh dấu đến 2, 3 chỗ. Vì sao họ lại làm như vậy? Làm như vậy là để nâng mức đền bù. Đáng lý mức hư hỏng này chỉ sửa chữa giá 1 triệu thì họ sẽ trả đến 2 triệu. Nhân viên bảo hiểm sẽ được hưởng tư lợi từ phần thối lại ở các gara sửa chữa xe. Chủ sở hữu xe không mất gì, ga ra được lợi, nhân viên bảo hiểm được tư lợi, công ty bảo hiểm thiệt. Tất nhiên, để tồn tại lâu dài, các nhân viên bảo hiểm không bảo giờ để các công ty bảo hiểm quá thiệt. Có lẽ, các công ty bảo hiểm thừa biết những “mánh lới” này nhưng ở một mức độ nào đó cũng chấp nhận được. Bởi các công ty bảo hiểm đa quốc gia với một mạng lưới rộng lớn thì làm sao quản lý hết được. Ở những đất nước ít sử dụng tiền mặt có thể quản lý tốt việc này, nhưng ở một đất nước còn sử dụng phương tiện thanh toán tiền mặt là chủ yếu thì khó mà kiểm soát được hết. Một nhân viên mà tìm mọi cách để “bòn rút” của công ty, nơi mình làm việc thì khó lớn lên và khó hội nhập được. Nếu nhiều người như thế, nhiều lĩnh vực hoạt động kinh tế có tình trạng này, thì chúng ta có một đội ngũ hoạt động kinh doanh thiếu hẳn đạo đức và sự tử tế, nền kinh tế sẽ ít nhiều bị tác động.
Lê Phương