Đường Hàng Me (Phạm Ngũ Lão) giờ đây đâu còn hàng me nữa, nếu muốn phục hồi e cũng không dễ, hiện trạng đường Phạm Ngũ Lão đã khác hẳn ngày xưa, sự phát triển kiến trúc khiến không gian đường phố hẹp lại, cây me là loài cây tán rộng, khó bề phát triển. Đường Hàng Đoác (Đống Đa) đang được mở rộng, hai hàng cây cọ dầu (nhiều người cứ nhầm cây đoác) với nhiều cá thể cổ thụ và một số cây mới được trồng bổ sung, cũng đã được trục hạ. Đường Phượng Bay (Lê Duẩn) có lẽ là con đường duy nhất có thể duy trì hai hàng phượng đỏ đúng nghĩa “... đường Phượng Bay mù không lối về”, chỉ cần thay thế một số cá thể khác loài đang chen chân với hai hàng phượng đỏ ở đó.

Đường 23 tháng 8 với hai hàng cây cổ thụ

Còn nhiều con đường tuy chưa được gán tên cây, nhưng một thời sở hữu hai hàng cây thuần loại như Đinh Tiên Hoàng với cây nhãn; Tống Duy Tân với cây mù u; Đoàn Thị Điểm với cây muối (nhội); Bến Nghé với cây sấu và muồng đen; Lê Lợi với cây long não; Nguyễn Trường Tộ hoặc 23 tháng 8 với cây xa cừ... thì đến nay cũng đã pha trộn nhiều loài.

Gần đây, một vài con đường được trồng thuần loại một loài cây nào đó như đường Lê Ngô Cát với cây thông nhựa; đường Lý Thường Kiệt với cây hồng kỳ (so đo cam); một số đường với cây bằng lăng... nhưng xem ra thiếu tính bền vững. Cho đến nay, có lẽ một trong những con đường được cho là thành công với việc trồng thuần loài là đường Ngô Quyền, với hai hàng lim xẹt khép tán rợp bóng cả ngày.

Để phục hồi và phát triển mô hình “đường nào cây ấy, giải pháp khả thi nhất vẫn là:

Đối với những con đường có hai hàng cây xanh lớn tuổi, đã định hình, cần tiến hành các bước: Thứ nhất, xác định loài cây chủ lực: là cây truyền thống, đã có tên tuổi (ví dụ đường Lê Lợi là cây long não), nếu không thì ưu tiên loài có nhiều cá thể cổ thụ.

Thứ hai, từng bước thay thế dần các cây tạp: khi trồng thay thế, cần chọn cây lớn tuổi, hình thái cân đối, sức sống mạnh để nhanh có cây tương đồng kích cỡ; khi đánh cây để trồng cần bảo tồn tối đa bộ rễ trong khả năng có thể. Để làm tốt điều này, đòi hỏi chấp nhận đầu tư cao để di dời cây lớn tuổi ở một con đường hay công viên nào đó.

Đối với những con đường có hai hàng cây còn nhỏ tuổi, cũng tiến hành hai bước như trên, nhưng cây trồng thay thế có thể nhỏ tuổi hơn. Điểm khác biệt của phương án áp dụng cho loại đường này là có thể trồng thay thế toàn bộ nếu xét thấy bị trùng lặp nhiều đường. Ví dụ như hiện nay có quá nhiều đường trồng cây bằng lăng, cây chỉ mới trồng vài năm, có thể điều chỉnh dễ dàng.

Trước khi bắt tay vào việc giải hạ, trồng thay thế, cần tiến hành tổng điều tra, phân tích, đánh giá để lập bản qui hoạch chi tiết “Tái qui hoạch cây xanh đô thị Huế”. Mọi việc thay thế, di dời chỉ được khởi động sau khi bản qui hoạch được UBND thành phố Huế phê duyệt.

NGƯT Đỗ Xuân Cẩm