Những năm gần đây, tình hình thu hút đầu tư trên địa bàn đã sôi động hẳn. Nhiều doanh nghiệp (DN), nhà máy mới đi vào hoạt động cần một lượng lớn lao động địa phương và các tỉnh lân cận. Tính đến nay, Thừa Thiên Huế có 22 khu, cụm khu công nghiệp với hàng ngàn công ty, nhà máy, xí nghiệp chủ yếu tập trung kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp. Số lượng người ở độ tuổi lao động mỗi năm là rất lớn nhưng thực tế các DN vẫn khó khăn trong việc tuyển dụng, thu hút, cũng như giữ chân người lao động. Để có nguồn lao động cho sản xuất, một số DN chấp nhận việc tuyển dụng lao động phổ thông, sau đó tự đào tạo nghề theo yêu cầu công việc cụ thể.

Người lao động sẽ yên tâm làm việc khi mức thu nhập ổn định (Ảnh có tính minh họa)

Nhiều chủ DN thường than vãn, trong khi tìm nhân viên mới có năng lực đáp ứng yêu cầu công việc khó khăn thì họ phải đối mặt thường xuyên trước tình trạng nhân viên bỏ việc để tìm nơi khác với mong muốn có mức lương cao hơn, môi trường tốt hơn. Hiện tượng nhảy việc trong giới lao động trẻ vẫn đang rất phổ biến, khiến không ít doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ lao đao. Chị Nguyễn Thị An, công nhân của Công ty An Phú cho biết: “Tôi đã làm việc ở công ty hơn 1 năm nhưng lương tháng cũng chỉ được 2 triệu đồng. Nếu chi tiêu tằn tiện cũng chỉ đủ nuôi bản thân, vì thế chị luôn sẵn sàng tìm chỗ làm thu nhập cao hơn”.

Nguyên nhân tiếp theo khiến công nhân “nhảy việc” là do các DN ít chăm lo đời sống sau giờ sản xuất cho người lao động. Các KCN trên địa bàn tỉnh chỉ tập trung vào việc xây dựng các cơ sở sản xuất kinh doanh mà chưa chú ý tới việc đầu tư các công trình phúc lợi. Thiếu chỗ ở nên công nhân phải thuê nhà ở trong các khu dân cư xung quanh với điều kiện vệ sinh, môi trường không bảo đảm. Họ cũng ít có nơi để được giải trí, nghỉ ngơi, không có điều kiện tập luyện thể thao, hưởng thụ văn hoá. Còn một số lý do khác được công nhân lao động ở các KCN đưa ra để giải thích nguyên nhân họ nghỉ việc. Nhiều công nhân phản ánh, họ phải tăng ca liên tục, khi ốm đau phải có giấy chứng nhận của ngành y tế mới được nghỉ ca. Có trường hợp DN không cải thiện bữa ăn giữa ca, tính lương không đúng quy định, chậm trả lương, điều chỉnh lương không kịp thời, khấu trừ thuế thu nhập cá nhân không đúng quy định, không có thẻ BHYT, cuối năm công đoàn không có quà Tết cho công nhân... khiến công nhân bức xúc bỏ việc.

Trong tình hình kinh tế khó khăn như hiện nay, nhiều DN cho rằng, chỉ cần lo đủ lương hàng tháng cho công nhân là được. Điều này là không hợp lý, vì giá cả càng cao, mức lương lại eo hẹp khiến công nhân lao động khó có thể bảo đảm cuộc sống. Hệ luỵ dẫn đến người lao động khó bảo đảm chất lượng sản phẩm, đồng thời DN cũng khó “giữ chân” được công nhân. Trong điều kiện càng khó khăn thì các DN càng phải tăng cường việc thực hiện trách nhiệm xã hội của DN đối với người lao động.

Chủ DN thì nhận định rằng, vẫn đang còn một sự cách biệt lớn giữa DN và nhân viên. Trong khi DN ngày càng đòi hỏi cao hơn về năng lực chuyên môn, trách nhiệm và mức độ cống hiến của người lao động thì đại đa số nhân viên chỉ đặt yếu tố lương lên hàng đầu cùng với những quyền lợi mong muốn được đáp ứng. Khi không được đáp ứng hoặc vì áp lực công việc, chuyên môn, năng lực không phù hợp với công việc, nhiều người nghĩ ngay đến chuyện bỏ việc để tìm môi trường mới tốt hơn. Đó cũng là cách thiếu tự tin và thiếu đầu tư nghề nghiệp. Ông Nguyễn Tuấn, chủ doanh nghiệp cửa kính Phát Đạt cho biết, công ty có gần 20 người nhưng con số này luôn biến động. Với mức thu nhập bình quân từ 2,5 đến 3,5 triệu đồng/người/tháng, công nhân ở đây được đào tạo nghề nhưng mỗi khi “lành nghề” thì lại bỏ doanh nghiệp, tìm kiếm chỗ làm có mức thu nhập cao hơn.

Rõ ràng người lao động nhảy việc với mong muốn có thêm thu nhập để ổn định cuộc sống. Nếu họ ổn định và có môi trường làm việc tốt, được thăng tiến, phát triển nghề nghiệp… thì chắc chắn không ai muốn thay đổi. Bởi lẽ, đối với người lao động, bỏ việc đồng nghĩa với chấp nhận sự thiếu ổn định trong cuộc sống cá nhân cũng như gia đình. Còn về phía DN, nếu lực lượng lao động không ổn định thì kế hoạch sản xuất cũng không ổn định, tất nhiên hiệu quả và uy tín kinh doanh bị ảnh hưởng. 

Muốn giải quyết tận gốc bài toán về tính bền vững nguồn nhân lực thì chính doanh nghiệp và người lao động phải thật sự “thấu hiểu” nhau. Nói một cách cụ thể hơn là chủ DN và người lao động hãy ngồi lại với nhau, thẳng thắn chia sẻ để tìm kiếm sự đồng thuận.

Huế Thu