Giảm chi phí nhưng thủ tục rườm rà
Sau khi quy định mua BHYT theo hộ gia đình có hiệu lực từ 1/1/2015, có nhiều thông tin phán ánh về việc mua thẻ BHYT theo hộ gia đình rất phức tạp, thủ tục nhiều hơn khiến người dân bức xúc.
Theo quy định, người dân không còn được mua BHYT tự nguyện riêng lẻ mà phải mua BHYT tự nguyện theo gia đình và tất cả các thành viên trong gia đình cùng tham gia. Đây là một hình thức bắt buộc mua BHYT nhằm đạt mục tiêu toàn dân tham gia BHYT.
Tư vấn mua thẻ BHYT tại công ty Bảo hiểm PVI. Ảnh: Tuấn Anh
Trên lý thuyết, việc mua BHYT theo hộ gia đình rất có lợi về mặt tài chính cho người mua, đồng thời tăng được số lượng người tham gia, góp phần khắc phục nguy cơ vỡ quỹ BHYT.
Khi mua BHYT theo hộ gia đình, mức đóng được giảm dần từ thành viên thứ hai trở đi. Cụ thể, người thứ nhất trong hộ gia đình khi mua BHYT sẽ đóng tối đa bằng 6% mức lương cơ sở. Người thứ hai, thứ ba, thứ tư lần lượt có mức đóng là 70%, 60% và 50% mức đóng của người thứ nhất. Kể từ người thứ năm trong hộ gia đình trở đi, mức đóng chỉ còn bằng 40% mức đóng của người thứ nhất.
Lợi ích về mặt tài chính, song thủ tục lại quá rườm rà. Người dân phải xuất trình khá nhiều loại giấy tờ như bản công chứng sổ hộ khẩu, sổ đăng ký tạm trú, giấy đăng ký tạm vắng, giấy báo tử, bản sao giấy ly hôn…
Chị Trần Thị Ngọc, đại lý thu BHXH ở TP Huế cho hay: Đó còn chưa kể, nếu vợ chồng, con cái ở xa vẫn có tên trong sổ hộ khẩu, người dân phải làm thêm các thủ tục liên quan khác như chứng minh sự tham gia BHYT của từng thành viên, xác minh tạm vắng đối với người đang công tác tại địa phương khác, hay du học, làm việc ở nước ngoài.
Phần lớn, rắc rối nảy sinh rơi vào hộ nghèo không đủ tiền mua BHYT cho tất cả các thành viên cùng lúc. Những chủ nhà trọ đăng ký tạm trú một lúc cho 10 đến 20 người là lao động tự do hay sinh viên trọ học vào cùng một sổ KT3 lại rất bất tiện vì không phải ai cũng có nhu cầu mua thẻ BHYT.
Chưa bắt buộc cả gia đình phải mua BHYT
Sau 4 tháng triển khai việc bán thẻ BHYT theo hộ gia đình đã bộc lộ nhiều hạn chế nên Bảo hiểm xã hội Việt Nam quyết định trong giai đoạn chuyển tiếp từ tự nguyện sang tham gia BHYT hộ gia đình, không bắt buộc người dân gia BHYT phải trình cơ quan quản lý các loại giấy tờ để chứng minh về đặc điểm nhân thân đối tượng, về sự tham gia BHYT của thành viên hộ gia đình, không phải xuất trình giấy tạm vắng, giấy xác nhận ly hôn hoặc các giấy tờ khác thuộc về trách nhiệm quản lý của UBND cấp xã.
Tuy nhiên, từ ngày 1/1/2016 trở đi, toàn bộ những người có tên trong hộ khẩu hoặc sổ tạm trú phải thực hiện mua BHYT hộ gia đình.
Với thông tin này, khi tham gia BHYT chỉ cần đại diện hộ gia đình (không nhất thiết là chủ hộ) kê khai những thành viên trong gia đình cần mua thẻ, những người đi công tác xa… Sau đó, địa phương sẽ xác nhận để người dân mua thẻ BHYT mà không cần phải sao chụp các loại giấy tờ như trước đây. Đối với những người đi làm ăn xa, khi đăng ký tạm trú tạm vắng tại địa phương cũng có quyền tham gia BHYT tại địa phương đang công tác và được hưởng đầy đủ các quyền lợi theo quy định
Bà Nguyễn Thị Lý, người dân ở phường Thuận Lộc bộc bạch: Thủ tục mua thẻ BHYT đã được đơn giản. Trong trường hợp cả gia đình đều mua thẻ BHYT mới cần đem thẻ của các thành viên để giảm trừ mức đóng. Gia đình tôi mua BHYT cho 5 người nên vẫn được tính giảm trừ mức đóng theo quy định.
Nhiều ý kiến cho rằng, muốn đóng BHYT thành nhiều đợt, hoặc đóng 6 tháng/lần để giảm mức tiền phải đóng 1 lần/năm, giảm gánh nặng cho các hộ gia đình. Về vấn đề này, BHXH tỉnh cho biết, BHXH Việt Nam cũng đang tính đến phương án phối hợp với chính quyền các địa phương, nếu có sự cam kết có thể thực hiện thu đủ được số tiền đóng BHYT thì sẽ đồng ý phương án để người dân đóng nhiều lần.
Ông Nguyễn Xuân Tiếu, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Để Luật BHYT đi vào cuộc sống, chúng tôi sẽ tăng cường tuyên truyền, giải thích quy định bắt buộc cũng như lợi ích khi tham gia BHYT theo hộ gia đình. Các đại lý thu BHYT chủ động tiếp cận cộng đồng, hộ gia đình để tuyên truyền và hướng dẫn người dân tham gia BHYT. Đồng thời, ngành BHXH sẽ tổ chức thu đóng BHYT hộ gia đình theo định kỳ phù hợp để tạo điều kiện cho các hộ gia đình còn khó khăn có thể tham gia BHYT.