Cách đây mươi năm có một tờ báo viết hẳn một bài về một cô gái Huế bán báo ở quầy báo bưu điện suốt ngày mặc áo dài. Bài báo gây xôn xao dư luận vì mọi người cảm thấy… ngạc nhiên quá, và nhiều người thì thấy một thời đã qua của Huế sống dậy trong mình.
Bây giờ kiếm được một cô gái Huế suốt ngày mặc áo dài như thế cũng khó. Người ta mặc vì quy định, “vì phải mặc” nhiều hơn là tự giác, nhiều hơn là tôn vinh một cái đẹp đã định hình hàng trăm năm trong ấn tượng Huế và tâm thức Việt. Cái thời mà các bà các mệ đi bán hàng rong bằng gánh cũng mặc áo dài có vẻ đã lùi về dĩ vãng. Về nông thôn có chăng bây giờ còn gặp cảnh các chị phụ nữ đi ăn kỵ hoặc đám cưới mặc áo dài. Có người vào cúng không mang theo áo dài phải mượn của người vừa cúng xong.
.jpg)
Nữ giới ngày càng tham gia nhiều vào công tác nghiên cứu khoa học - ảnh từ internet
Cũng như thế, rất nhiều người lên Tây Nguyên bây giờ cứ đi tìm các cô gái (sơn nữ) ngực trần. Con gái Tây Nguyên để ngực trần là có cả một quan niệm đầy duy mỹ và nhân văn chứ không phải thích thì để như nhiều người tưởng thế. Ấy là chỉ các cô gái chưa chồng thì mới để trần, để khoe cái đẹp của cha mẹ, của Giàng ban cho mình. Những khuôn ngực săn chắc, nâu như đồi non... ấy là cái đẹp, và phàm là cái đẹp thì phải tôn vinh, mà cách tôn vinh thiết thực nhất là phô ra cho mọi người thưởng thức. Còn khi có chồng rồi, thì một là ngực ấy đã là của chồng, chỉ chồng được hưởng, hai là nó đã nhuốm màu tục lụy, vậy thì mặc áo che lại. Điều này có triết lý như thế. Tất nhiên sau này có một số các bà mẹ để tiện cho con bú thì họ cũng để mặc thế, con cứ trong địu tóm vú mẹ ngậm, mẹ cứ thủng thẳng đi lên nương lên rẫy… Bây giờ thì, các cô gái Tây Nguyên mới lớn lên, cũng trang bị “phụ tùng” hiện đại như người Kinh, chứ không ai còn “tốt đẹp khoe ra” như các thế hệ trước nữa…
Cũng như vậy nữa, các bà các mẹ ta xưa, răng đen váy lĩnh nhai trầu. Thời ấy mà có ai tự nhiên cười để lộ hàm răng “trắng hơn cả trắng” như bây giờ thì quả là một sự kiện phản cảm.
Dẫn nhanh ba ví dụ trên để nói rằng, để tồn tại một cách hợp quy luật và tương thích với thời đại, thì loài người đã có một tập tính rất vĩ đại là thích nghi. Thích nghi để tồn tại, thích nghi để phát triển, và với phụ nữ thì, thích nghi để làm đẹp, làm chủ và vươn lên…
Xã hội đã thay đổi một cách kỳ diệu để khẳng định và tôn vinh con người. Con người viết hoa để làm chủ xã hội và làm chủ mình. Và một xã hội văn minh thì phụ nữ luôn chiếm một phần quan trọng. Họ vừa là chủ thể xã hội như đàn ông, nhưng họ hơn hẳn đàn ông ở vẻ đẹp, sự dịu dàng, là sự hy sinh, vị tha…
Bằng sự phát triển của nhận thức và cả thực tiễn chứng minh, phụ nữ đang ngày càng chiếm vai trò quan trọng trong mọi mặt đời sống. Từ giã góc buồng xó bếp, họ bước vào đời sống bằng chính khả năng thực sự của mình, chiếm lĩnh mọi mặt đời sống, kể cả những việc mà lâu nay vốn dành, được dành cho cánh mày râu.
Một xã hội học tập đã khiến học vấn của chị em bình đẳng với nam giới. Rất nhiều chị em là các nhà khoa học, nhà văn nhà báo, nhiều chị tham gia công tác lãnh đạo và họ đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được xã hội vì nể. Thậm chí ở nhiều lĩnh vực họ còn sắc sảo hơn nam giới. Một Nguyễn Thị Bình chính khách, một Nguyễn Thị Định tướng quân, một Tôn Nữ Thị Ninh ngoại giao, một Phạm Chi Lan kinh tế, một Hoàng Xuân Sính khoa học, một Mai Kiều Liên kinh doanh… và ngay bây giờ đây, nhiều chị giữ cương vị cao, như Nguyễn Thị Kim Ngân vừa xinh đẹp vừa sắc sảo đương nhiệm vai trò Phó chủ tịch quốc hội khiến cộng đồng xã hội phải ghi nhận...
Phụ nữ thời nay cũng vẫn phải quyết đoán, cứng cỏi, lạnh lùng như nam giới khi giải quyết công việc, nhưng mặt khác, họ vẫn là những người mẹ, người vợ, người yêu. Sự hài hòa trong ứng xử là một yếu tố mà nam giới khó theo kịp. Khi tôi ngồi gõ những dòng này thì ti vi đưa tin Chủ tịch nước gặp mặt các doanh nhân Việt Nam tiêu biểu nhân ngày Doanh nhân Việt Nam. Trong hội trường phủ chủ tịch rất nhiều bóng áo dài và váy, rất nhiều mặt hoa da phấn, rất nhiều đường cong... Họ là những doanh nhân thành đạt thật sự chứ không phải chỉ đến để điểm xuyết, cho sang.
Trước đó nữa, là tin Việt Nam đào tạo thành công mấy phi công nữ và đã đưa các cô vào lái máy bay. Những chuyến bay ấy sẽ thú vị biết bao, trữ tình biết bao và cũng lãng mạn biết bao. Tất nhiên không phải vì các cô gái này xinh đẹp mà ngành hàng không trao tính mạng hàng nghìn hành khách lửng lơ giữa trời cùng họ. Để có cái cảm giác thú vị, trữ tình, lãng mạn… ấy, các cô gái này đã trải qua những ngày học tập nghiệt ngã. Không chỉ là kiến thức, mà họ phải tập với một cường độ không dành cho phụ nữ nhưng đã dành cho phụ nữ, và họ đã thành công như một sự đương nhiên, như một tất yếu...
Kể thế để thấy rằng, không chỉ bình đẳng, mà hình như phụ nữ ngày nay đang có nhiều phẩm chất hơn nam giới. Nếu một công việc như nhau thì người phụ nữ sẽ phải tốn năng lượng nhiều hơn để giải quyết, bởi không chỉ công việc trước mắt, phụ nữ còn có công việc sau lưng, những công việc mà nhiều khi đàn ông không biết hoặc không cáng đáng nổi.
![]()
Nữ giới ngày càng có vai trò quan trọng trong hầu hết các lĩnh vực của xã hội. Ảnh: Diên Thống
Bên cạnh những phẩm chất mang tính truyền thống ở người phụ nữ Việt Nam, có những giá trị, cách nghĩ đã phần nào được thay đổi để phù hợp với sự phát triển của một thời kỳ mới, năng động hơn, thú vị hơn và cũng dấn thân hơn. Điều mà chúng tôi muốn đề cập ở đây là, phụ nữ, khi tham gia vào hoạt động trên các lĩnh vực kinh tế chính trị xã hội, khoa học kỹ thuật, giáo dục y tế, văn hóa xã hội... với sự phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ mới và trong một thế giới phẳng, cùng với trách nhiệm là sự nỗ lực và nỗ lực hơn nữa để tạo dựng giá trị của chính bản thân mình chứ không chỉ dừng lại ở giá trị tăng thêm. Sự tham gia, cống hiến của họ vào thành quả chung là điều đã được xác nhận, trên tất cả các lĩnh vực.
Cũng xin được chia sẻ điều mà chị em ít khi nào nói ra, đấy là khi tham gia và đạt được những kết quả trên các lĩnh vực đã kể trên, cho dù là ở những mức độ khác nhau, những người phụ nữ thành đạt không bao giờ mong muốn được ghi nhận chỉ vì họ là phụ nữ. Điều này theo chúng tôi, cũng là một cách đạt đến sự bình đẳng giới và tiệm cận tính bình đẳng giới mà nếp nghĩ còn nặng tính truyền thống của người phương đông vẫn chưa thật sự mất đi.
Cho dù, không phải ai cũng hiểu hết được những áp lực của người phụ nữ cũng như những mối phân tâm của họ khi sống giữa trách nhiệm, sự nỗ lực với công việc chung, khát khao được cống hiến và thể hiện chính mình trong công việc với trách nhiệm của một người phụ nữ trong gia đình (ở đây tôi xin không dùng từ bổn phận, bởi lẽ khi vượt qua được cái bổn phận ấy, nghĩa là người phụ nữ đã vượt qua được những rào chắn, barie mang tính nghĩa vụ và đạt được cái cao hơn - đó chính là tình yêu với gia đình, với cuộc sống và xã hội và đó mới là giá trị bền vững nhất). Nhưng cũng khác với cánh đàn ông, người phụ nữ trong xã hội hiện tại cũng bị nhiều áp lực hơn trong công việc và trong thể hiện khát khao được làm việc, được cống hiến, được làm điều mình mong muốn bởi những quan niệm cũ vẫn hãy còn trong cách nghĩ, cách nhìn ở một số đông nào đó. Ngay cả với những người trong giới của mình, chưa hẳn họ đã có sự cảm thông, chia sẻ mà vẫn vấp phải những áp lực không đáng có tự sự ganh ghét, đố kỵ lẫn nhau, nhất là khi họ được giao giữ một trọng trách, cương vị hay một công việc nào đó có sự cạnh tranh...
Thế nên, điều mà tôi muốn đề cập ở đây là, bên cạnh sự phát huy những giá trị truyền thống về phẩm chất, người phụ nữ hôm nay cần nhiều hơn đến sự mạnh mẽ, như một sự đồng hành và hỗ trợ cho bản lĩnh mà không phải lúc nào, những người phụ nữ vốn được mệnh danh là phải đẹp, phái yếu... cũng giữ nó được bên mình. Có được sự mạnh mẽ ấy, người phụ nữ sẽ tạo được trợ lực từ bản thân mình, cho chính bản thân mình và tự tin bước ra cuộc sống. Cái mạnh mẽ ấy, theo tôi, nó là sự tổng hòa của kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, sự thích ứng với thế giới rộng mở cộng với những tố chất truyền thống được hòa quyện nhuần nhị trong từng chủ thể nói riêng và trong đời sống học tập, làm việc của phụ nữ nói chung.
Tất nhiên, mạnh mẽ không có nghĩa là cứng cỏi, thô tháp. Thế nên, những phẩm chất truyền thống chính là tiền đề, là nền tảng để khi thể hiện sự mạnh mẽ, thì ở người phụ nữ, còn là sự dịu dàng, khúc chiết. Dĩ nhiên không phải ai cũng có được những điều này, nhưng khi làm chủ được mình, tự tin vào mình, chắc hẳn sẽ là điều mà phái đẹp/phái yếu thể hiện được dựa trên văn hóa, lối sống, ứng xử, phong thái... như một cách “lạt mềm buộc chặt”.
Và cuối cùng thì, nói gì đi chăng nữa, phần quan trọng nhất của phụ nữ, ấy là họ làm đẹp cho đời, họ làm cho cuộc sống này thi vị hơn, làm cho công việc bớt căng thẳng, sự dịu dàng vốn dĩ chỉ chính là phẩm chất mà các đồng nghiệp nam cùng công việc, cùng môi trường không thể có. Bản thân họ cũng vừa là khách thể vừa là chủ thể của cái đẹp, mà cái đẹp, như một tiền nhân đã nói, nó sẽ cứu rỗi thế giới. Thế nên, hãy biết cách mạnh mẽ trong cái đẹp và sự dịu dàng.
Tất nhiên một thế giới không thể chỉ toàn cái đẹp, nó cần có cái không đẹp để so sánh, để tương phản, và vì thế mà phụ nữ vẫn là... một nửa của thế giới.