* Một số ma túy thường gặp:
- Ma tuý tự nhiên: cần sa, thuốc phiện, moocphin…
- Ma tuý tổng hợp: amphetamin, methamphetamin (còn gọi là ma tuý đá) có tác dụng và khả năng gây nghiện rất mạnh.
Nghiện là tình trạng ngộ độc mãn tính do sử dụng lặp đi lặp lại nhiều lần một hay nhiều loại ma tuý.
* Tác hại của ma tuý
- Đối với cá nhân người nghiện:
Sức khoẻ suy kiệt, mắc các bệnh về hô hấp, và đặc biệt các bệnh lây nhiễm qua tiêm chích như HIV, viêm gan… Người nghiện có thể shock, tử vong do sử dụng quá liều. Khi lên cơn nghiện, người nghiện không kiểm soát được hành vi, sẵn sàng phạm pháp để có được ma tuý, thoả mãn cơn thèm.
- Đối với gia đình người nghiện: kinh tế gia đình khánh kiệt, tinh thần suy sụp, quan hệ gia đình bất hoà…
- Đối với xã hội: tốn kém kinh phí điều trị quản lý người nghiện, trật tự an toàn xã hội bị ảnh hưởng.
* Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone
Tại Việt Nam, chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone được chính thức triển khai thí điểm tại Hải Phòng và TP. Hồ Chí Minh từ năm 2008. Tính đến tháng 3/2016, chương trình đã mở rộng ra tại 57 tỉnh/thành với 244 cơ sở điều trị, tổng số bệnh nhân đang được điều trị là 44.479 bệnh nhân và ngày càng có xu hướng tăng.
Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế được coi là một trong những biện pháp can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV ở Việt Nam. Thực tế cho thấy, thông qua chương trình, việc sử dụng ma túy đã giảm đáng kể về cả tần suất và liều sử dụng ở người bệnh; giúp người nghiện ma túy sớm hòa nhập cộng đồng, góp phần làm giảm sự lây truyền HIV và các bệnh lây truyền qua đường máu như viêm gan B, viêm gan C và một số bệnh xã hội do người bệnh không còn dùng chung bơm kim tiêm khi tiêm chích ma túy...
Ở Thừa Thiên Huế, tính đến đầu năm 2015, trên địa bàn toàn tỉnh có 466 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý tại cộng đồng, trong đó có 255 trường hợp nghiện heroin. Cơ sở điều trị Methadone tại Thừa Thiên Huế chính thức đi vào hoạt động tháng 11/2014. Đến tháng 5/2016, đơn vị đã điều trị cho 326 lượt bệnh nhân, hiện đang điều trị 213 bệnh nhân - vượt chỉ tiêu được giao 106,5%.
Theo đánh giá ban đầu, khoảng 75% bệnh nhân tham gia điều trị đã ổn định liều, phục hồi nhân cách, ổn định cuộc sống, 40 bệnh nhân đã tìm được việc làm, 10 bệnh nhân lập gia đình, 2 bệnh nhân sinh con. Ngoài công tác thu dung điều trị, Phòng khám chuyên khoa HIV/AIDS và điều trị nghiện còn chú trọng tư vấn cho bệnh nhân về hỗ trợ tâm lý xã hội; tư vấn cho gia đình và nhóm hỗ trợ đồng đẳng trước, trong và sau quá trình điều trị; cung cấp các thông điệp, tư vấn về giảm nguy cơ bao gồm: tình dục và tiêm chích an toàn, nguy cơ sử dụng đồng thời các chất ma túy khác, dự phòng quá liều; cung cấp các phương tiện giảm nguy cơ như tài liệu, bơm kim tiêm, bao cao su; cung cấp thông tin liên quan đến các phương pháp điều trị kết hợp khác, giới thiệu, chuyển gửi các dịch vụ dự phòng, chăm sóc điều trị HIV/AIDS và dịch vụ xã hội khác. Ngoài ra còn chú trọng tư vấn về tác hại của các loại ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp và các chất hướng thần mới.
Một trong những thành công của chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng chất thay thế Methadone tại Thừa Thiên Huế là chương trình đã nhận được sự quan tâm của chính quyền địa phương và huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ các ngành, phường, xã, đoàn thể. Nhiều đoàn thể (hội phụ nữ, đoàn thanh niên…) đã cùng chung tay vận động tuyên truyền cho các bệnh nhân và gia đình, người thân của những người nghiện tham gia điều trị Methadone.
Hiện nay, Sở Y tế, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tiếp tục nỗ lực phối hợp đẩy mạnh chương trình điều trị Methadone nhằm đảm bảo mục tiêu, chỉ tiêu đề ra trong năm 2016 và những năm tiếp theo.
Châu Văn Thức (tổng hợp)