Ở Thủy Phương (huyện Hương Thủy) những người chăn nuôi bò cũng có một cách hợp tác như vậy. Tùy theo điều kiện, ba bốn gia đình cùng hợp tác với nhau trong chăn dắt.
Xét ở khía cạnh kinh tế, việc hợp tác rõ ràng đưa lại cái lợi rất lớn. Nhưng xét ở khía cạnh đời sống tinh thần, việc hợp tác cũng đưa lại những giá trị không nhỏ. Đã hợp tác tự nguyện, tin cậy, nếu bạn bè với nhau sẽ tạo ra một niềm tinh bền vững. Tùy theo mối quan hệ mà nó tạo ra, chẳng hạn như bà con thân thuộc, láng giềng gắn bó…
Xét ở khía cạnh quản lý, hợp tác là cái nấc đầu tiên cho quá trình chuyên môn hóa. Trước đây ba người ngày nào cũng đi chăn trâu. Bây giờ nếu hợp tác một người rảnh được hai ngày. Trong hai ngày đó họ có thể đi làm việc khác. Ví dụ người có đất thì trồng rau, chăn nuôi. Người có nghề thì đi làm nghề. Dần dà họ sẽ phát hiện ra việc gì làm có hiệu quả hơn. Rất có thể, ví dụ đi làm nghề hiệu quả hơn chăn nuôi, họ sẽ chuyển hẳn đi làm nghề. Và đến lượt mình, người không chuyển được sẽ chuyển hẳn sang chăn nuôi qui mô lớn hơn.
Ở các nước phát triển, trong nông nghiệp, nhờ chuyên môn hóa cao, tự động hóa cao nên một người nông dân sản phẩm làm ra có thể nuôi sống được cả trăm người.
Trước đây, chúng ta thường hay đề cập đến việc hợp tác, nhưng nay thì ít nghe nói đến. Không biết việc hợp tác của người dân đã âm thầm diễn ra đến mức tốt rồi, chúng ta không cần quan tâm nữa. Hay là đã quên việc hợp tác, ví dụ trong lĩnh vực nông nghiệp.
Trong sản xuất lúa, sau nhiều động thái như “Dồn điền đổi thửa”, “Cánh đồng mẫu lớn”, theo những gì tôi biết được, việc hợp tác trong sản xuất lúa vẫn chưa diễn ra. Mỗi hộ gia đình ở nông thôn vẫn làm vài sao lúa. Hiện nay, việc cơ giới hóa đã đưa vào đồng ruộng ở hầu hết các khâu nên rất thuận lợi cho việc giải phóng sức lao động. Nếu các hộ gia đình, ít nhất là làm ruộng ở cạnh nhau, có thể hợp tác với nhau về công chăm sóc, công gặt… thì sẽ tiết kiệm được rất nhiều nhân công.
Để người nông dân tự hợp tác với nhau có khi là rất khó nên rất cần vai trò của hệ thống chính trị. Ở tỉnh có nhiều đơn vị có thể nghiên cứu thể hiện vai trò này như: Liên minh hợp tác xã, Liên minh hội khoa học kỹ thuật… Ở xã huyện thì có rất nhiều đoàn thể như nông dân, phụ nữ, cựu chiến binh. Chúng ta có nhiều hội đoàn nhưng làm cái gì cụ thể cho nông dân thì chưa rõ.