Trời Huế nắng nóng. Bước vào nơi giải quyết thủ tục Hành chính “một cửa” gọi là Trung tâm Hành chính công - của TP. Huế mát rượi bởi điều hòa. Mọi người được hướng dẫn kê khai các thủ tục mình cần làm, bấm lấy số thông qua hệ thống máy tính và ngồi “bình thản” đợi đọc số thứ tự. Màn hình máy tính hiện từng số thứ tự nên người ngồi đợi biết khi nào là đến lượt mình. Những nhân viên làm việc ở đây vui vẻ, niềm nở hướng dẫn và rất chuyên nghiệp. Được hưởng cái cảm giác thoải mái này, nghĩ lại cái thời chen lấn vã mồ hôi và luôn bắt gặp những câu hỏi, câu hướng dẫn “chẳng đến đầu đến đũa” của các nhân viên ngày trước mà thấy khác nhau một trời, một vực.
Chợt nghĩ, nếu điều này áp dụng sớm hơn, thì tin rằng xã hội mình có bước phát triển nhanh hơn rất nhiều. Chưa nói đến những điều liên quan khác, chỉ nói về thời gian thôi đã là một sự tiết kiệm chi phí đáng kể. Bởi thời gian là công sức, đôi khi là tiền bạc, là cơ hội sản xuất kinh doanh... Đấy là chợt nghĩ vậy chứ tôi vẫn biết rằng cái gì cũng “có thời có thế” cả. Có khi muốn nhanh cũng không xong, muốn chậm cũng chẳng được. Với mọi người dân, dù ít dù nhiều cũng đều cần đến các thủ tục hành chính. Bây giờ được như thế là điều lấy làm mừng rồi.
Tại bộ phận một cửa ở một số phường mà tôi có dịp tiếp xúc, tuy chưa được hiện đại như ở Trung tâm Hành chính công của TP. Huế nhưng cũng đã khang trang hơn, và đặc biệt là nhân viên làm việc tại đây có thái độ phục vụ rất tốt.
Ngoài cấp phường, xã và cấp huyện, thành phố đã thành lập trung tâm hành chính công (ở xã, phường gọi là bộ phận một cửa) thì cấp tỉnh cũng đang xúc tiến việc này. Trong dịp gặp mặt báo chí vào cuối năm 2016, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Cao cho biết, trong năm nay (2017), sẽ thành lập Trung tâm Hành chính công của tỉnh.
Như vậy, việc giải quyết thủ tục hành chính cho người dân được khép kín ở cả ba cấp. Rõ ràng, quyết tâm cải cách thủ tục hành chính của tỉnh là rất mạnh mẽ và đã gặt hái những thành công. Đó là sự chuyển biến về chất thật sự. Người dân cảm nhận được thay đổi hết sức rõ ràng.
Bộ máy nhà nước nói chung và bộ phận hành chính nói riêng sinh ra là để phục vụ những nhu cầu về thủ tục hành chính của người dân. Nói là phục vụ nhưng suy cho cùng cũng là phục vụ chính nhu cầu của quản lý nhà nước. Ví dụ như cấp giấy quyền sử dụng đất. Quyền lợi của người dân là “tài sản” được đảm bảo, kéo theo nhiều quyền lợi khác như sử dụng, chuyển nhượng, cầm cố. Nhưng ở phía khác là đảm bảo sự quản lý của nhà nước về đất đai. Đất đai có thể là vốn tham gia vào sản xuất kinh doanh. Nếu thị trường bất động sản phát triển, sôi động thì Nhà nước cũng thu được tiền thông qua thuế, thông qua đấu giá đất, cho thuê đất… Lợi ích đưa lại cho cả hai phía – người dân và Nhà nước là thế nhưng trước đây, đụng đến việc làm thủ tục về nhà đất là một lĩnh vực “khó khăn, mệt mỏi và phức tạp”. Có nhiều nguyên nhân nhưng nguyên nhân quan trọng nhất là việc gây khó khăn của cán bộ thực thi. Tình trạng này đã duy trì một thời gian quá dài.
Bây giờ đã khác. Khác nhiều lắm. Ngồi ở Trung tâm Hành chính công của TP. Huế, nghe liên tục một giọng nữ đọc số qua loa phát thành: “Mời khách hàng số… đến quầy số…”. Tôi nhận biết rằng, cách nhìn nhận đối tượng phục vụ của chính quyền đã được “ đổi ngôi” – người dân cần giải quyết thủ tục hành chính là khách hàng của mình. Một khi đã với tư cách là khách hàng thì nó khác hẳn với cái cách một người đi “nhờ vả”.
Sự chuyển biến mạnh mẽ trong cải cách thủ tục hành chính có thể nói là “nút thắt” đầu tiên được tháo gỡ để bộ máy hành chính vận hành tốt hơn. Từ sự vận hành này, hy vọng nó sẽ có sức lan tỏa đến nhiều lĩnh vực khác và của toàn xã hội.
NGUYÊN LÊ