Qua rồi, quan niệm “Trời sinh voi, trời sinh cỏ“
Ngày trước, TP Huế có hơn 1000 hộ vạn đò với tổng số hơn 6.000 khẩu đang sinh sống trên những con thuyền chật hẹp, tập trung tại các phường Vỹ Dạ, Phú Hiệp, Phú Bình, Kim Long, Phú Cát, An Hoà, Phường Đúc. Mọi sinh hoạt đều diễn ra trên chiếc đò nhỏ, hầu như chiếc nào cũng quá tải vì con cái đông đúc. Có gia đình lên đến hơn chục người, đò không có sức chứa, đành làm thêm một chiếc bè nhỏ có mái che để ở tạm.
Người dân vạn đò được tư vấn về DS - KHHGĐ
Chính tư tưởng “trời sinh voi, trời sinh cỏ” phổ biến, văn hoá thấp, thu nhập chỉ vừa đủ ăn hàng ngày khiến nhiều gia đình nghĩ đơn giản trong việc sinh con. Người dân không mấy quan tâm đến chuyện chăm sóc sức khoẻ khi mang thai, phòng chống viêm nhiễm đường sinh sản... Các cộng tác viên dân số khá vất vả khi tiếp cận với họ và càng khó hơn khi nói chuyện với họ về việc hạn chế sinh đẻ ít. Đặc thù điều kiện sống và làm việc khiến người dân ít có cơ hội, thời gian để tìm hiểu và tiếp cận các thông tin về dân số kế hoạch hoá gia đình. Nhớ lại những năm tháng lênh đênh sông nước, ông Nguyễn Văn Bôn, người dân tổ 22, phường Phước Vĩnh (TP Huế) kể rằng, ngày trước trong những chiếc thuyền chật hẹp, nhà mô cũng 7,8 đứa con, vất vả trăm điều. Hầu như, thế hệ chúng tôi không biết các biện pháp để hạn chế tình trạng sinh nhiều con. Còn bây giờ dân vạn đò không muốn đẻ nhiều, đẻ dày vì sợ không đủ sức để cho con ăn học đến nơi đến chốn”.
Người dân được tiếp cận chính sách dân số
Theo bà Hoàng Thị Phương Lan, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ TP Huế, năm 2007, tỷ suất sinh là 15,7‰ so mức sinh của toàn thành phố là 14,7%; tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên là 25% trong khi toàn thành phố là 12,5%. Năm 2015, tỷ lệ sinh con thứ 3 còn 14%. So với các năm, tỷ lệ này giảm đi rất nhiều, mức độ hiểu biết về các biện pháp tránh thai đơn giản như bao cao su, thuốc ngừa thai... của người dân vạn đò đã khá hơn. Tuy nhiên, vẫn còn một vài trường hợp người dân vạn đò sinh đến đứa thứ 6, thứ 7 khi vẫn nặng tư tưởng kiếm con trai nối dõi tông đường”.
Cùng với việc ổn định và cải thiện cuộc sống người dân vạn đò tại các khu tái định cư, thành phố đặc biệt quan tâm đẩy mạnh công tác DS-KHHGĐ cho nhóm đối tượng cư dân vạn đò. Các hoạt động chương trình DS-KHHGĐ được tăng cường, đặc biệt là công tác tuyên truyền vận động đến tận hộ gia đình, từng đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ ở những vùng tái định cư vạn đò. Thành phố đã bố trí 2 cụm pano tuyên truyền gần khu định cư của phường Phú Hậu và Hương Sơ nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông về DS-KHHGĐ. Từ đó, người dân đã biết đến các dịch vụ y tế sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Phụ nữ được tư vấn khám sức khoẻ tiền hôn nhân để nâng cao chất lượng dân số.
Hạn chế được tình trạng sinh con đông ở khu vực vạn đò, phải kể đến đội tuyên truyền lưu động của thành phố. Họ là những cộng tác viên tích cực từ cơ sở được tăng cường tham gia các buổi tư vấn cộng đồng cho cư dân định cư vạn đò các phường Phú Hậu, Kim Long, Phường Đúc... Bằng những hình thức tuyên truyền phong phú thông qua các tiểu phẩm, bài hát, hình ảnh trực quan... đội tuyên truyền đã chuyển tải những nội dung về dân số, sức khoẻ sinh sản và KHHGĐ, phòng chống bệnh lây truyền qua đường tình dục đã đến với người dân dễ dàng hơn. Chị Nguyễn Thị Ý, 25 tuổi ở phường Phú Hậu cho hay: “Họ đến từng nhà để cung cấp các các biện pháp tránh thai. Phụ nữ được khám, điều trị các bệnh phụ khoa thông thường, khám thai, tư vấn phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn cho các cặp vợ chồng đang ở độ tuổi sinh đẻ. Họ nói mãi mình thấy cũng có lý, hơn nữa, con đông cực lắm nên chúng tôi không muốn sinh nhiều con”.
Những khó khăn, thách thức trong công tác DS-KHHGĐ tại vùng tái định cư vạn đò TP Huế vẫn còn rất lớn. Công tác truyền thông chuyển đổi thái độ hành vi về DS-KHHGĐ không thể một sớm một chiều mà phải có sự nỗ lực rất lớn của đội ngũ làm công tác dân số và sự lãnh chỉ đạo một cách quyết liệt của các cấp uỷ, chính quyền ở các phường có dân vạn đò tái định cư.
Bài, ảnh: Huế Thu