Thời gian gần đây, khởi nghiệp là từ khóa được quan tâm, thể hiện rất rõ trong lượt tìm kiếm nếu gõ vào danh mục tìm kiếm của Google. Trong các câu chuyện mà mình có, với những người trẻ hơn, tôi đã nhận được sự háo hức từ phía đối diện khi chia sẻ về điều này. Mặc nhiên, khởi nghiệp đã tạo nên một sự hăm hở. Chí ít thì những người lần đầu tiên khởi nghiệp sẽ biết phía sau mình có gì đấy để dựa vào.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương (giữa) trao giải cuộc thi “Khởi nghiệp sáng tạo Huế 2016”. Ảnh: Tâm Huệ
Không khu biệt phạm vi, không khu trú món hàng hay dịch vụ và cũng không giới hạn cương vị khi người khởi nghiệp có thể vừa là ông chủ, vừa là nhân viên hay là đồng sở hữu một (hay một số) sản phẩm nào đấy, khởi nghiệp trong nghĩa rộng của nó không chỉ là nội hàm của những người trẻ, mà là của những người lần đầu tiên đặt bước vào một công việc mới. Công việc đó, không chỉ mang đến thu nhập cho người người khởi nghiệp mà còn tạo ra những giá trị tăng thêm về việc làm và an sinh cho một số đông hơn. Bằng cách này, khởi nghiệp sẽ đóng góp phần mình vào tăng trưởng kinh tế, dưới những năng lực và góc độ khác nhau. Điều đó cũng có nghĩa là sẽ đóng góp phần mình vào phát triển kinh tế xã hội.
Thúc đẩy ý tưởng, đánh thức sự tự tin, tính mạnh dạn và phần nào đó là sự dấn thân của những người khởi nghiệp. Trên cơ sở đó, tạo ra những năng lượng mới cho sự phát triển là điều được kiến tạo ở cấp Chính phủ và chính quyền địa phương. Ở một khía cạnh khác, cũng cần được hiểu rằng, điều này tạo động lực để hướng tới và tạo ra một sự chuyển động trước khi là một sự thay đổi. Bản thân khởi nghiệp gần như là một phạm trù chứa nhiều nghĩa khuyến khích, trong những điều kiện chưa thể là chắc chắn; ở những mức độ và cấp độ khác nhau; với những rủi ro có thể chưa tính toán được hết. Đây là điều có thể được nhìn thấy, được lường trước, nhất là với những người trẻ khi họ nung nấu rất nhiều ý tưởng nhưng còn thiếu những kiến thức về quản lý, về kinh doanh cũng như ứng xử với các tình huống của thương trường. Nhưng có đi thì mới thành đường. Startup – khởi nghiệp có thể chưa phải là thành công ngay đối với những nhóm và cá nhân cụ thể, song điều quan trọng hơn là họ sẽ có và tích lũy được kinh nghiệm cho những bước tiếp theo với những khả năng cao hơn về thành công dựa trên những bài học thực hành đã được học hỏi.
Trên thực tế, nhiều công ty, nhóm và những người trẻ, những người bắt đầu khởi nghiệp ở một lĩnh vực nào đó đã nhận được sự hỗ trợ nhiều hơn (chứ không phải hỗ trợ ban đầu) từ các nhà đầu tư lớn khi họ nhìn thấy tiềm năng và không chỉ là cơ hội của những người khởi nghiệp. Tuy nhiên, điều đó phải được xây dựng trên những điểm sáng, với những khả năng lợi thế cạnh tranh nào đó được nhìn thấy, kể cả những yếu tố có thể thu hồi được vốn và giảm thiểu rủi ro. Thậm chí, ngay cả khi một dự án, một ý tưởng nào đó thất bại nhưng có những cá nhân vẫn được chọn để “bước vào vòng trong” với những công việc xác định, những nguồn vốn được xác định và có thể nhiều hơn về con số mà những người khởi nghiệp có thể hình dung. Tất nhiên, những điều này không phổ biến và không phải ai cũng có thể được nhà đầu tư “để mắt” tới nếu bản thân cá nhân họ không cho thấy tính sáng tạo, năng lượng, có khả năng nhìn nhận và phân tích được lý do của sự thất bại và vẫn nuôi giữ được ý chí dấn thân…
Chúng ta có thể lượt kê từ những điều mình biết, hoặc có thể gõ Google để có thể có những cái tên chính xác với những số lượng nhiều hơn về những người, những doanh nhân, doanh nghiệp đã thành công từ khởi nghiệp của thế giới cũng như của Việt Nam. Chia sẻ từ họ, bài học từ họ và cho dù không phải kinh nghiệm nào cũng có thể áp dụng được cho bất cứ ai vì những khởi đầu là khác nhau, cá tính là khác nhau, năng lực và cả thị trường cũng khác nhau… nhưng cảm hứng để biết cách lựa chọn, biết cách khởi động và tìm hướng để nỗ lực khởi nghiệp mới là điều quan trọng hơn cả.
Tôi thích cách mà CEO Lê Tấn Thanh Thịnh (27 tuổi) – một người con xứ Huế, hiện là người điều hành Công ty BrandBeats Music Marketing; là CEO Công ty Giải trí NHP Entertainment, đồng thời là một trong những chuyên gia tư vấn toàn cầu của Hãng cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư Guidepoint (Mỹ) trao đổi, rằng tinh thần khởi nghiệp nên được khuyến khích, nhưng người trẻ cần tập trung tối đa vào việc mình đang làm và khiêm tốn nuôi dưỡng ước mơ chứ đừng nuôi ảo tưởng.
Thịnh từng làm Tập đoàn Carlsberg – đơn vị sở hữu nhãn hàng bia Huda – trong quãng thời gian 5 năm và 2 năm trong số đó đứng chân ở cương vị quản lý nhưng chàng trai trẻ này đã lựa chọn cách vượt qua giới hạn an toàn của mình (trong rất nhiều lựa chọn khác) bằng cách từ bỏ công việc đã gắn bó nhiều năm để trở thành một nhà khởi nghiệp. Có lẽ điều mà Thịnh chia sẻ, cũng là một trong những giá trị cốt lõi mà ông Trần Bá Dương, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần ô tô Trường Hải đặt ra trong một cuộc trò chuyện mà ở đó, ông Dương đã nhiều lần nhấn mạnh thông điệp rằng, khởi nghiệp không chỉ để khích lệ những bạn trẻ mới tìm cách lập thân, lập nghiệp mà còn cho cả các doanh nghiệp đang nỗ lực phát triển mở rộng quy mô; các doanh nghiệp đã thành công ở một số lĩnh vực để tiếp tục thành công với cách ngành nghề mới. Theo ông Trần Bá Dương, đây cũng là cách để tạo ra chuỗi giá trị với những sản phẩm cạnh tranh thật sự.
Điều mà tôi dừng lại và suy nghĩ rất nhiều trong câu chuyện của ông là chia sẻ và phần nào đó, vừa là tâm tư, vừa là cách chỉ ra giới hạn của chúng ta trong khởi nghiệp bằng kinh nghiệm của một người từng trải, là đừng chạy theo phong trào mà quên mất giá trị cốt lõi của khởi nghiệp với những thành tố của phát hiện, hỗ trợ, phân công và hợp tác với nhau để tạo ra giá trị.
Khởi nghiệp, do vậy không phải và không thể là phong trào. Khởi nghiệp phải được xây dựng từ việc biết mình là ai, có thể bắt đầu từ điểm nào, có thể tìm kiếm các cơ hội ở đâu, tìm kiếm các nguồn hỗ trợ và xây dựng lòng tin như thế nào và tạo lập tương lai bằng năng lực, sự chịu khó học hỏi cũng như tích lũy kiến thức ra sao…
Không thể là phong trào. Khởi nghiệp vì thế cũng không thể là thời trang.
Minh Hà