Tuy nhiên, mối quan tâm của dư luận giờ đây không còn nằm ở số lượng hay thời gian mà nó hiện diện ở Việt Nam nữa mà là ở chỗ, chất cấm này đã được những người kinh doanh vô lương tâm đưa ra thị trường như thế nào? Hơn 6 triệu con heo nhiễm chất cấm này đã lưu thông ở những đâu? Tương ứng là có bao nhiêu người đã đưa số thịt nhiễm salbutamol - biệt dược dùng trong điều trị hen suyễn và sản khoa với liều lượng được bác sĩ chỉ định - vào cơ thể? Có bao nhiêu người đã và đang có nguy cơ bị ung thư vú, ung thư tinh hoàn, liệt cơ cũng như những tác động cực kỳ tai hại khác lên hệ thần kinh, hệ tim mạch, hệ cơ… khi ăn thịt heo có chứa chất cấm này?
Với những thông tin dày và đậm đặc về chất salbutamol được đề cập đến trên các phương tiện thông tin truyền thông, những ngại ngần, lo âu lâu nay trong người dân về thực phẩm bẩn một lần nữa lại dấy lên ở mức độ cao. Không chỉ là các kiểu lạm dụng việc phun thuốc trừ sâu, chất kích thích tăng trưởng trong rau trồng để rút ngắn thời gian thu hoạch, bơm hoá chất vào gà, vịt; sử dụng các loại chất không được dùng trong thực phẩm để làm đẹp bún; không chỉ là sử dụng thực phẩm quá đát, dùng thịt ôi thiu để chế biến thức ăn hay tôm có nhiều dư lượng thuốc kháng sinh... mà ngay cả quá trình thu hoạch đến chế biến trong môi trường không đảm bảo vệ sinh đã làm cho người tiêu dùng phải sống trong sợ hãi (chữ dùng theo tên phim của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên). Trong các diễn đàn lớn nhỏ, những câu chuyện chính thức hay bên lề thì tỷ lệ người Việt bị ung thư (78/172 quốc gia có tỷ lệ mắc ung thư cao và hiện được xếp vào top 2 các quốc gia có tỷ lệ ung thư cao trên thế giới – theo vuisong.net) và vấn nạn thực phẩm bẩn hiện được quan tâm hơn bao giờ hết.
Không phải là người tiêu dùng không nghe đến những từ khoá như cửa hàng sản phẩm sạch, chuỗi giá trị gia tăng, vùng sản xuất rau an toàn… nhưng đa phần giá thành cao hoặc chưa phổ biến; hoặc chưa xác định được sự tin cậy khi nhiều siêu thị, cửa hàng đã bị phanh phui về việc trộn rau sạch với rau bẩn hoặc “sạch” trên giấy tờ. Mặt khác, việc kiểm soát, quản lý và tồn dư của các hóa chất trên thực phẩm ở nước ta vẫn còn là vấn đề khá trầm kha và đã kéo dài trong nhiều năm. Vì thế cho nên, mỗi người ứng xử hoặc trả lời câu hỏi làm thế nào để không phải sống trong sợ hãi chỉ theo cách của mình. Phần lớn đều mang tính cá nhân, riêng lẻ và đối phó thụ động.
Sau những bàng hoàng, ngại ngần và lo sợ, việc tuyên chiến với thực phẩm bẩn đã lên sóng quốc gia, kêu gọi mọi người hãy nhìn thẳng vào vấn đề, cũng như đưa ra những tham chiếu cho người dân về an toàn thực phẩm, thực trạng, giải pháp, những hướng dẫn để người dân có những bữa cơm an toàn… ở kênh VTV24. Hy vọng với một kênh thông tin có biên độ rộng, với sự tham gia của các tổ chức, chính quyền, các chuyên gia trên từng lĩnh vực, “Nói không với thực phẩm bẩn” sẽ kết nối và có tiếng nói lan tỏa trong cộng đồng mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, với tư cách là những chủ thể, điều cơ bản nhất là mỗi người sẽ biết cách can thiệp tốt hơn để khống chế việc phải sống trong sợ hãi và kiểm soát ngày một tốt hơn bữa cơm của chính mình, của gia đình mình thông qua những chia sẻ từ cộng đồng, với cộng đồng và xã hội. Mới đây nhất, trả lời phỏng vấn của Báo Lao động, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) Cao Đức Phát cho biết, sau những nỗ lực của ngành và các cơ quan hữu quan sau 5 tháng cam kết, hầu hết các cơ sở thức ăn chăn nuôi không còn sử dụng chất cấm. Cũng theo Bộ trưởng, từ giờ đến cuối năm, Bộ NN&PTNT cam kết cơ bản không còn kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi thực phẩm, không còn buôn lậu thức bảo vệ thực phẩm qua biên giới....
Trong một diễn tiến liên quan, Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 có hiệu lực từ ngày 1-7-2016 đã quy định nhiều mức xử phạt nghiêm khắc đối với việc sử dụng các hóa chất, phụ gia bị cấm trong thực phẩm và thức ăn chăn nuôi. Riêng tội vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm có khung hình phạt tối đa tới 20 năm tù (theo các điều 190, 191, 193, 317) là những trợ lực quan trọng để kiểm soát, tiến tới đẩy lùi và triệt tiêu việc sử dụng chất cấm trong chăn nuôi.
Minh Hà