Không như nghề nò sáo, miệng đáy, lồng bè, lưới lừ…, mỗi trộ chuộm từ khi được triển khai đến khi thu hoạch phải mất đến 6 tháng. Do thời gian thu hoạch kéo dài nên có thời gian, nghề chuôm của huyện Quảng Điền rất ít người làm.
Ngư dân đang tiến hành thảy chuôm
Ông Nguyễn Bòn – ngư dân thôn Cư Lạc (xã Quảng Lợi) cho biết: “Những năm 2000 trở về trước, chuôm và sáo là “Đại nghề” trên phá Tam Giang. Một trộ chuôm thu đến 1-2 tạ cá, tôm, cua, bán 5-10 triệu đồng là thường”.
Nhưng vài năm trước, ngư dân đã ít mặn mà với nghề chuôm do quá nhiều người khai thác theo kiểu tận diệt (kích điện, hay các ngư cụ cải tiến làm giảm kích thước mắt lưới để bắt được nhiều loại thuỷ sản bất kể lớn hay nhỏ) khiến sản lượng ít đi, thậm chí nhiều loại thủy sản trên đầm phá có nguy cơ tiệt chủng, ông Bòn thở dài.
Xuất phát từ chủ trương khai thác gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản,gần đây, huyện Quảng Điền đã phối hợp các cấp các ngành triển khai nhiều hoạt động như thành lập khu bảo vệ thủy sản, khuyến khích, vận động ngư dân phát triển các loại nghề khai thác có lợi cho môi trường…
Năm 2013, từ hỗ trợ của Đại sứ quán Phần Lan, Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh phối hợp UBND huyện triển khai dự án “Huy động sự tham gia của người dân để bảo vệ môi trường phá Tam Giang”. Dự án đã tổ chức 7 lớp tập huấn về bảo vệ môi trường và bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản; 5 lớp tập huấn kỹ thuật đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản cho 4 chi hội nghề cá..., trong đó, đáng chú ý là xây dựng 2 mô hình sinh kế bền vững cho xã Quảng Thái 10 lồng cá, 2 trộ chuôm, xã Quảng Lợi 10 lồng cá, 3 trộ chuôm.
Tại thôn cá Cư Lạc – nơi có thế mạnh về đánh bắt và nuôi trồng thủy sản đầm phá của xã Quảng Lợi - ông Đặng Văn Thành, chủ tịch Chi hội nghề cá Cư Lạc cho biết: “Năm 2012, chi hội có 15 hộ tham gia nghề chuôm với 16 trộ chuôm trên phá. Nghề chuôm dễ làm, vốn đầu tư ít. Muốn một trộ chuôm mang lại hiệu quả kinh tế phải đáp ứng các nguyên tắc: có độ sâu, mặt đáy bằng.... Cách làm này chỉ đầu tư một lần, sau đó thu hoạch dài dài, kể cả khi vào mùa bão lũ. Trộ chuôm sau khi thu hoạch sẽ được sửa sang lại để làm nơi cho cá trú ngụ và thu hoạch đợt sau”.
Nghề chuôm chỉ đầu tư 1 lần nhưng thu hoạch dài dài
Nếu tính hiệu quả trước mắt, nghề chuôm thua các nghề lưới lừ, sáo mùng…, nhưng về lâu dài, bên cạnh mang lại hiệu quả gấp nhiều lần so với trồng lúa và rau màu, nghề chuôm còn là cách bảo vệ nguồn thủy sản tự nhiên khi là nơi trú ẩn, sinh đẻ của các loài thủy hải sản trên đầm phá.
Nói cách khác, làm chuôm cá có chức năng, nhiệm vụ tương đồng như các khu bảo vệ thủy sản mà hiện nay tỉnh, huyện đang xây dựng trên đầm phá. Qua những trộ chuôm, ngư dân sẽ tuân theo quy định chung, không đánh bắt bừa bãi, trả lại cân bằng sinh thái trên đầm phá.
Vấn đề hiện nay là các cấp chính quyền địa phương, các chi hội nghề cá có mặn mà và xem trọng việc tái tạo nguồn lợi thủy sản theo mô hình chuôm hay không? Nếu có thì phải xử lý triệt để việc dùng xung điện, giả cào, đánh bắt cá con… Có như vậy nghề chuôm mới phát triển trở lại, góp phần tái tạo nguồn lợi thủy sản cũng như đem lại lợi ích thiết thực cho ngư dân vùng phá Tam Giang, ông Hồ Sỹ Lành – Chủ tịch UBND xã Quảng Lợi nhận định.