Các đại biểu tại Hội thảo khoa học về cải cách thể chế kinh tế Việt Nam để hội nhập và phát triển giai đoạn 2015 – 2035 do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh chủ trì tại Hà Nội ngày 28/8 cho rằng năng suất lao động (NSLĐ) của Việt Nam dù đã được cải thiện nhưng vẫn chậm hơn nhiều so với các nước khác trong khu vực.
Gia tăng khoảng cách năng suất lao động
Đại diện Tổng cục Thống kê cho biết, NSLĐ của toàn nền kinh tế Việt Nam năm 2014 theo giá hiện hành đạt 74,7 triệu đồng/lao động (tương đương khoảng 3.530 USD/lao động), tăng 4,9% so với năm 2013; bình quân giai đoạn 2005-2014 tăng 3,7%/năm.
 |
| Năng suất lao động của Việt Nam bị đánh giá thấp so với các nước trong khu vực (Ảnh minh họa: Xuân Thân) |
Cùng với quá trình phát triển kinh tế, NSLĐ của Việt Nam những năm qua đã cải thiện đáng kể, khoảng cách tương đối theo tỉ lệ về NSLĐ so với các nước ASEAN được thu hẹp dần. Tuy nhiên, mức tăng NSLĐ của Việt Nam thời gian qua vẫn chưa đủ để thu hẹp khoảng về giá trị NSLĐ so với các quốc gia khác trong khu vực.
Các chuyên gia kinh tế nhận định, phải đến năm 2038, Việt Nam mới bắt kịp năng suất lao động của Philipines, và phải đến năm 2069 mới bắt kịp năng suất lao động của Thái Lan.
Đáng chú ý là nếu so với Trung Quốc và Ấn Độ thì NSLĐ của Việt Nam tăng chậm hơn, dẫn tới sự gia khoảng cách tăng ngày càng lớn.
Khoảng cách tương đối về NSLĐ giữa Trung Quốc và Việt Nam từ 1,3 lần (năm 1994) lên 2,8 lần (năm 2013); giữa Ấn Độ và Việt Nam từ 1,6 lần lên 1,7 lần. Tương tự, khoảng cách tuyệt đối giữa NSLĐ của Trung Quốc và Việt Nam tăng từ 771 USD lên 9.545 USD; giữa Ấn Độ và Việt Nam từ 1.396 USD lên 3.867 USD.
TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, cho rằng tăng trưởng NSLĐ tại Việt Nam thấp hơn so với yêu cầu tăng trưởng cao bền vững, và hiện đang có xu hướng giảm xuống, trái ngược với yêu cầu thay đổi mô hình tăng trưởng.
Tăng NSLĐ chủ yếu không phải vì đổi mới công nghệ, nâng cao kỹ năng người lao động, mà chủ yếu nhờ chuyển dịch lao động, và tăng năng suất dựa vào phân bổ lại lao động, TS. Cung nhấn mạnh.
Chất lượng nguồn nhân lực cần cải thiện
Các đại biểu tại Hội thảo cho rằng Việt Nam có lực lượng lao động dồi dào nhưng chủ yếu tập trung ở khu vực sản xuất nông nghiệp, chiếm tới 46,3%. Tỷ lệ này tương đương với Thái Lan cách đây 1 thập kỷ, gấp 2,5 lần Malaysia và Hàn Quốc năm 1995.
Lao dộng Việt Nam chủ yếu làm các công việc gia đình hoặc tự làm với quy mô nhỏ lẻ, thu nhập thấp, bấp bênh, không ổn định.
Chất lượng nguồn nhân lực thấp, cơ cấu đào tạo thiếu hợp lý, hiệu quả sử dụng lao động qua đào tạo chưa cao. Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo năm 2014 của Việt Nam chỉ mới đạt 18,2%.
Tăng trưởng kinh tế đáng lo ngại
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong các giai đoạn khác nhau có chênh lệch đáng kể, và rất đáng lo ngại trong các năm gần đây.
TS. Cung cho rằng, nếu tăng trưởng 5% thì đến năm 2035 GDP bình quân đầu người của Việt Nam chỉ bằng 75% GDP bình quân đầu người của Trung Quốc hiện nay, và bằng 83% GDP bình quân đầu người của Thái Lan.
Nếu tăng trưởng kinh tế Việt Nam đạt 7%/năm từ nay đến 2035 thì GDP bình quân đầu người sẽ bằng 98% của Malaysia hiện nay.
So sánh với Hàn Quốc, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đi sau quốc gia này khoảng 30 - 35 năm. Theo Tổng cục Thống kê, GDP của Việt Nam năm ngoái bằng con số của Hàn Quốc vào năm 1982, và chỉ bằng 1/27 của Singapore.