Trong những năm gần đây, ngành sản xuất ô tô trong khu vực đã phát triển mạnh, đáng chú ý nhất là ở Thái Lan, Indonesia, Việt Nam và Malaysia. Mặc dù các quốc gia ASEAN này đều tập trung vào phát triển ngành công nghiệp ô tô, nhưng các ngóc ngách kinh tế và nền tảng khách hàng cụ thể giữa các nước lại rất khác nhau.
Do đó, các nhà đầu tư nước ngoài muốn đầu tư vào ngành này, đòi hỏi phải có sự hiểu biết sâu sắc về đặc điểm của từng thị trường và tầm nhìn dài hạn liên quan đến các nguồn lực cần thiết để thâm nhập thị trường ô tô ASEAN đầy cạnh tranh.
Ngành công nghiệp sản xuất ô tô Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh theo cấp số nhân trong những năm gần đây. Ảnh minh họa: CafeF
Thái Lan
Được ví là “Detroit của châu Á” (thành phố Detroit, Mỹ là trung tâm ô tô truyền thống của thế giới), Thái Lan từ lâu đã được công nhận là nhà sản xuất ô tô hàng đầu trong các nước ASEAN và đã đạt được nhiều thành tựu trong ngành xuất khẩu ô tô. Trong năm 2018, quốc gia này đã sản xuất 2 triệu xe và xuất khẩu hơn một nửa sản lượng sang hơn 100 quốc gia, cổng thông tin ngành công nghiệp ô tô Marklines cho biết.
Hơn nữa, để duy trì lợi thế cạnh tranh trong ngành công nghiệp ô tô của ASEAN, Ủy ban Đầu tư Thái Lan (BoI) đã khởi xướng chương trình xe sinh thái lần đầu tiên ở Đông Nam Á vào năm 2007. Chương trình này mang lại vô số cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài trong ngành sản xuất ô tô Thái Lan. BoI đảm bảo miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 8 năm cho các công ty ô tô đầu tư từ 168 triệu USD trở lên vào các phương tiện thân thiện môi trường.
Các nhà đầu tư cũng có thể tận dụng gói kích thích mới của Thái Lan mang tên Thái Lan Plus khi gia nhập ngành ô tô. Thái Lan Plus cung cấp các khoản khấu trừ thuế 200% cho các nhà đầu tư tham gia phát triển công nghệ tiên tiến cũng như những người tham gia vào hệ thống tự động hóa và robot - những ưu đãi quan trọng được thiết kế để thúc đẩy lĩnh vực sản xuất ô tô.
Indonesia
Trong khi Thái Lan hướng đến xuất khẩu ô tô, Indonesia lại được hưởng lợi từ thị trường ô tô nội địa khổng lồ do nhu cầu của một tầng lớp trung lưu mới nổi. Đáng chú ý, dòng xe xanh (thân thiện với môi trường) có giá rẻ (LCGC) của Indonesia đã rất thành công về mặt kinh tế tại thị trường nội địa. Chính phủ cũng đã ban hành nhiều ưu đãi thuế để hỗ trợ sáng kiến này, bao gồm các ưu đãi thuế được khấu trừ lên tới 300% để thực hiện nghiên cứu và phát triển và 200% cho việc tham gia vào các hoạt động hướng nghiệp.
Việt Nam
Mặc dù phát triển chậm hơn các nước láng giềng ASEAN, nhưng trong những năm gần đây, ngành công nghiệp sản xuất ô tô Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh theo cấp số nhân.
Theo Asean Briefing, ngành công nghiệp này ở Việt Nam bắt đầu tiến bộ vào đầu những năm 2000 và dĩ nhiên sẽ là một trong những ngành ô tô phát triển nhanh nhất ASEAN trong 20 năm tới. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, hơn 288.000 xe đã được bán ở nước này trong năm 2018, tăng 6% so với năm 2017.
Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam hiện đang phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu phụ tùng ô tô sang các nước láng giềng, với thặng dư thương mại 900 triệu USD trong năm ngoái. Ngoài ra, vào tháng 6/2019, Việt Nam ký Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), loại bỏ 71% thuế xuất khẩu của Việt Nam, bao gồm cả ô tô và linh kiện ô tô. Kết hợp với chi phí sản xuất thấp ở Việt Nam, EVFTA có thể thu hút một số nhà sản xuất xe hơi và phụ tùng từ Thái Lan chuyển đến, nơi các cuộc đàm phán FTA với EU vẫn đang diễn ra.
Theo đánh giá, Việt Nam từ lâu đã là một điểm đến “đắc địa” cho đầu tư nước ngoài, vì đất nước này có ít hạn chế về đầu tư trực tiếp nước ngoài hơn so với hầu hết các nước xung quanh. Ví dụ như các liên doanh trong ngành công nghiệp ô tô có thể có 100% vốn nước ngoài, và giám đốc không nhất thiết phải là người có quốc tịch Việt Nam.
Malaysia
Ngoài các nước trên, Malaysia cũng có đóng góp quan trọng cho sản xuất ô tô của ASEAN. Năm 2018, các nhà sản xuất ô tô Malaysia đã xuất xưởng tổng cộng 572.000 xe. Tuy nhiên, bối cảnh sản xuất ô tô của Malaysia đang bị chia rẽ mạnh mẽ giữa các đơn vị sản xuất trong nước và các đối thủ nước ngoài. Malaysia cũng đang hướng đến việc sản xuất các phương tiện tiết kiệm năng lượng (EEV) như được công bố trong Chính sách ô tô quốc gia Malaysia (NAP).
Nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư
Các chuyên gia cho rằng, thật không dễ để ngành công nghiệp sản xuất ô tô ASEAN đạt được sự tăng trưởng như hiện tại. Các nước ASEAN cũng ngày càng cạnh tranh với nhau để thiết lập các ưu đãi thuế và đầu tư cho ngành công nghiệp ô tô tại quốc gia mình - điều này có thể sẽ tạo ra cơ hội lớn hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài muốn tham gia vào thị trường ASEAN.
TỐ QUYÊN
(Tổng hợp và lược dịch từ Aseanup & Asean Briefing)