Hôm trước, về Hương Thủy dự đưa tang một người quen. Linh cữu được chuyển lên xe để đưa về nghĩa trang, như tục lệ vẫn thường thấy, những nắm vàng mã được người của đội âm công tung lên “lót đường” để cô hồn, ma quỷ, người khuất mặt kẻ khuất mày không quấy phá cản trở đám tang (?), lẩn trong vàng mã còn có một số tiền thật mệnh giá nhỏ loại 5 trăm, 1- 2 ngàn đồng...
Trong lúc gia đình tang quyến đang vật vã với nỗi đau tử biệt sinh ly thì một số người tranh nhau nhặt những tờ tiền lẻ. Ban đầu, cứ ngỡ đó là phản xạ thường tình của những người hiếu kỳ tới xem đám nên tôi không để tâm, nhưng sau đó, thấy dọc đường đi, nhất là khi gần đến nghĩa trang, đường vắng, ít xe cộ, số người tranh nhau nhặt tiền lẻ càng nhiều. Và đó không phải là người hiếu kỳ mà hầu hết là bà con, xóm giềng, người thân quen của tang quyến. Thường thì những thứ gì đã cúng, đã mang ra để ở ngã ba ngã bảy, hoặc rải ra đường, người nhà không ai lại nhặt mang về. Nhưng ở đây... Không lẽ người ta tiếc mấy đồng tiền lẻ ?!! Tôi rất lấy làm lạ nhưng không tiện hỏi.
Trên đường trở về, bà xã bỗng ghé vào tai tôi:
- Ba thằng cu có thấy thiên hạ lượm bạc lẻ?
- Bộ đui răng không thấy.
- Rứa có biết họ lượm làm chi không?
- Chắc... tiếc tiền?!!
- Tào lao.
- Ê, xúc phạm à nghen. Bà xã biết chi mà bảo ba thằng cu tào lao?
- Ông đúng là cái đồ... lạc hậu. Họ lượm để đánh đề đó.
- Đánh đề? Có mấy ngàn bạc đui, đánh đề nỗi gì.
- Bởi, mới nói là lạc hậu. Họ có phải lấy tiền nớ để đánh đề mô. Họ lượm, coi cái xơ- ri tờ tiền là số mấy, rồi căn cứ đó mà đánh, mà ghi. Họ tin thế nào người quá cố cũng cảm cái tình đã đưa mình đến nơi an nghỉ cuối cùng mà cho cái lộc (?!!)...
Đến lúc ấy thì tôi mới vỡ lẽ. Và mới thấy ngán ngao tin rằng nạn đề đóm quả đã lan đến tận hang cùng ngõ hẻm, kể cả vùng nông thôn. Với cái xóm nhỏ của Hương Thủy này, nạn đề đóm lâu nay tôi đã nghe phong thanh đồn đãi, nhưng cứ nghĩ chắc người ta phóng đại. Bây giờ mới tận mắt chứng kiến. Hóa ra người ta đồn là có cơ sở cả đấy. Cũng như cái xóm nhỏ ở một phường của thành phố Huế, dân đề đóm cứ thâm nhập, lôi kéo, khiến nhiều người dân trong xóm sa lầy. Tội nhất là mấy người già, con cái chu cấp, ăn tiêu không dám, nhưng ngày nào cũng phải ghi đến mấy “tịch”. Càng thua lại càng ghi, khiến con cái với cha mẹ sinh ra lục đục, rất muộn phiền. Tôi đã từng một đôi lần được “tố”, thậm chí được bắt tận tay day tận trán. Bực không chịu được, phải nhấc điện thoại gọi báo trực tiếp với đồng chí công an khu vực. Được ghi nhận, được hứa sẽ xử lý. Vậy mà mấy năm rồi, gần như không thấy chuyển biến gì cả. Nỗi muộn phiền vẫn đeo đẳng cho không ít gia đình ở cái xóm nhỏ này.
“Chơi số đề ra đê mà ở”, câu nói có tính tổng kết ấy đã loan truyền từ rất nhiều năm rồi, ai cũng nghe, ai cũng biết, ai cũng công nhận. Nhưng học hoài không thấy thuộc. Gia đình lục đục, tan vỡ. Uy tín, nhân cách bị bào mòn. Rồi vỡ nợ, xù nợ, bỏ xứ, thậm chí phải tìm đến cái chết để “giải thoát”... Tất cả cũng chỉ tại đề đóm và những biến thái của đề đóm. Bực bội bức xúc quá, nhân có Tổng thống xứ Phi Luật Tân thăm nước ta, có người đã buột miệng, không khéo phải như ngài tổng thống xứ Phi đã xử ma túy, phải mang “bàn tay sắt” ấy ra... dứ dứ may ra bọn đề đóm mới co vòi.
Thượng Bích