Trưng bày sản phẩm tinh dầu tràm của Thừa Thiên Huế
Khai thác lợi thế
Thừa Thiên Huế có nguồn dược liệu rất đa dạng, từ dược liệu thực vật, động vật và khoáng chất, dược liệu rừng, gò đồi, đồng bằng, đầm phá đến dược liệu biển. Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, Thừa Thiên Huế có 1.126 cây thuốc. Trong đó, có nhiều cây dược liệu quý đã và đang được trồng, khai thác, như: tràm, hoắc hương, hương nhu... Đây là kho tàng rất lớn để tạo ra các sản phẩm phục vụ việc chăm sóc sức khỏe và chữa trị bệnh tật.
Thừa Thiên Huế cũng là địa phương có sắc tộc đa dạng. Mỗi dân tộc đều có nền tảng văn hóa và những tri thức sử dụng dược liệu riêng. Thêm lợi thế về hệ sinh thái, Thừa Thiên Huế sở hữu nhiều cảnh quan đẹp, tài nguyên du lịch đa dạng. Đặc biệt, thế mạnh mà không nơi nào trong nước so sánh được với Thừa Thiên Huế là kho tàng di sản văn hóa cung đình khổng lồ. Những cây thuốc, bài thuốc cung đình, món ăn tiến vua... mở ra cho Thừa thiên Huế rất nhiều cơ hội để tạo ra các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ liên quan đến dược liệu có thể gắn với chương trình OCOP.
Theo PGS. TS. Trần Văn Ơn, Trường ĐH Dược Hà Nội, chuyên gia chương trình OCOP Quốc gia, với những lợi thế như trên, nếu Thừa Thiên Huế phát triển các sản phẩm hàng hóa từ dược liệu với các sản phẩm dịch vụ về văn hóa và du lịch, thì có thể tạo ra một ngành kinh tế “lai” dựa trên nền tảng văn hóa – cảnh quan – thảo dược. Chiến lược của nền kinh tế này dựa trên tài nguyên đa dạng sinh học, tri thức và văn hóa bản địa trong dược liệu và gắn với du lịch. Khai thác các giá trị văn hóa trong y học cổ truyền. Đa dạng các sản phẩm từ dược liệu. Đồng thời, gắn khai thác dược tính của dược liệu với tài nguyên văn hóa, cảnh quan. Từ đây, tạo ra các điểm dừng chân có giới thiệu và bán sản phẩm hàng hóa từ dược liệu, dịch vụ ẩm thực từ dược liệu. Hoặc, tạo ra các điểm/mô hình tham quan, trải nghiệm, du lịch sinh thái – nông nghiệp thảo dược, các vườn cây thuốc. Hoặc, tạo nên các dịch vụ du lịch dưỡng bệnh.
Hỗ trợ người dân phát triển
Từ gợi ý trên, PGS. TS. Trần Văn Ơn đề xuất Thừa Thiên Huế có thể nghiên cứu thực hiện dự án trục văn hóa – thảo dược gắn với phát triển du lịch tại địa phương. Dự án hoạt động theo trục không gian: Cố đô Huế - Hương Trà – A Lưới – Nam Đông – Phú Lộc – Phú Vang – Hương Thủy – Cố đô Huế. Điểm khởi đầu và kết thúc của trục đều tại Cố đô Huế, nơi tập trung các loại đồ ăn, thức uống, các sản phẩm thảo dược và các dịch vụ liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe bằng y học cổ truyền. Hai địa phương miền Tây của tỉnh là A Lưới và Nam Đông là có điểm nhấn là những trạm dừng chân dọc tuyến đường Hồ Chí Minh và được thưởng thức, trải nghiệm văn hóa bản địa của người đồng bào, với những món ăn, thức uống đặc trưng của vùng rừng núi. Các địa phương Phú Lộc, Phú Vang, Hương Thủy lại giữ chân khách bằng các làng nghề truyền thống, như: làng nấu tinh dầu tràm, hay làng thuốc nam Dạ Lê...
Từ trục dự án này, PGS.TS. Trần Văn Ơn gợi ý một số dự án chi tiết hỗ trợ, như: Phục dựng vườn thuốc Thái Y viện; phát triển sản phẩm dịch vụ OCOP cộng đồng tại huyện A Lưới và xây dựng chuỗi sản phẩm tinh dầu tràm của tỉnh Thừa Thiên Huế. Và để triển khai được những dự án này, trước tiên Thừa Thiên Huế cần khảo sát tổng thể tài nguyên dược liệu – văn hóa – cảnh quan của tỉnh, từ đó xác định các giải pháp triển khai phù hợp. Tiếp đến, vận động cộng đồng tham gia chương trình OCOP, thúc đẩy các hoạt động khởi nghiệp gắn với OCOP và hỗ trợ cộng đồng một cách tích cực để triển khai các hoạt động thuộc dự án.
“Ai tham gia thực hiện những dự án này? Trước tiên phải trả lời: Đó chính là cộng đồng. Có nhiều mô hình để Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng cùng thực hiện các dự án mà Thừa Thiên Huế có thể nghiên cứu áp dụng. Nhưng hiệu quả bền vững nhất là trong mỗi dự án, vai trò của người dân không phải là những người làm thuê mà chính là chủ nhân. Chúng ta hoàn toàn có thể tạo nên được những sản phẩm dược liệu gắn với chương trình OCOP, nếu biết cách giúp người dân sáng tạo và hỗ trợ họ phát triển các sản phẩm gắn với nền tảng văn hóa và tri thức bản địa của chính họ”, PGS. TS. Trần Văn Ơn nhấn mạnh.
Bài, ảnh: ĐỒNG VĂN