Chủ sử dụng lao động chưa nắm rõ quy định

Các doanh nghiệp may mặc trên địa bàn tỉnh đều sử dụng đông lao động nữ, tỷ lệ từ 60% đến 80%. Đa số công nhân lao động (CNLĐ) làm việc trong các doanh nghiệp dệt may xuất thân từ lao động nông nghiệp, học sinh mới tốt nghiệp THCS, THPT. Do vậy, tác phong công nghiệp, ý thức kỷ luật lao động chưa cao, chưa hiểu rõ về quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của công nhân lao động trong doanh nghiệp. Nhiều trường hợp vi phạm kỷ luật lao động, vi phạm nội quy lao động của doanh nghiệp, tự ý bỏ việc. Một số doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh nên chưa tạo việc làm ổn định, hoặc mức lương thấp khiến lao động nhảy việc. 

DN cần chú trọng cải thiện điều kiện làm việc cho lao động (ảnh minh họa)

Theo đoàn thanh tra liên ngành, các doanh nghiệp đã tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm tai nạn (BHTN) cho công nhân lao động; ký hợp đồng lao động; chăm lo đến đời sống của CNLĐ như chế độ ăn ca, trang bị bảo hộ lao động, an toàn lao động, vệ sinh lao động (ATLĐ,VSLĐ), tuyên truyền pháp luật lao động…Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách pháp luật lao động tại các doanh nghiệp dệt may vẫn còn những điều trăn trở. Điều kiện làm việc tại các doanh nghiệp dệt may tuy đã được quan tâm cải thiện với hệ thống quạt thông gió, hút bụi, trang bị bảo hộ lao động, tuy nhiên việc bồi dưỡng bằng hiện vật, khám sức khỏe 6 tháng/lần, khám phát hiện bệnh nghề nghiệp đối với lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm chưa được thực hiện định kỳ. An toàn vệ sinh lao động là vấn đề thiết thân của NLĐ, song vẫn còn những bất an như doanh nghiệp chưa xây dựng kế hoạch ATLĐ,VSLĐ và cải thiện điều kiện lao động hàng năm, chưa kiểm tra, đo lường môi trường lao động, chưa bố trí sơ đồ lối thoát hiểm, bảng chỉ dẫn lối thoát hiểm, đèn chiếu sáng lối thoát hiểm... Một số DN cơ sở vật chất đã xuống cấp chưa được cải tạo hoặc tu sửa, dẫn đến không đảm bảo về môi trường làm việc.

Trong nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trên, có nguyên nhân từ phía người sử dụng lao động chưa nắm rõ các quy định thay đổi trong Bộ luật Lao động sửa đổi năm 2012 và các nghị định hướng dẫn nên việc thực hiện còn hạn chế. Cụ thể, khi giao kết hợp đồng lao động với NLĐ, DN chưa ghi đầy đủ các nội dung theo quy định. Một số DN giao kết theo mùa vụ nhưng lại bố trí lao động làm những công việc có tính chất thường xuyên từ 12 tháng trở lên. DN vẫn chưa ban hành quy chế đối thoại định kỳ tại nơi làm việc và công bố công khai đến tất cả NLĐ trong DN để thực hiện. Nhiều DN chưa xây dựng và thực hiện công khai, minh bạch quy chế dân chủ cơ sở tại nơi làm việc.

Chưa xây dựng thỏa ước lao động

Nhằm ổn định quan hệ lao động, thỏa ước lao động tập thể đóng vai trò quan trọng thể hiện sự thỏa thuận giữa các bên về quyền, nghĩa vụ trong quan hệ lao động. Tuy nhiên, gần 40% số DN được thanh tra chưa thực hiện nội dung này. Chẳng hạn, chưa ban hành quy chế đối thoại định kỳ tại nơi làm việc và công bố công khai đến tất cả NLĐ trong DN để thực hiện; chưa tổ chức đối thoại định kỳ 3 tháng một lần tại nơi làm việc hoặc theo yêu cầu của một bên. DN chưa xây dựng và thực hiện công khai, minh bạch quy chế dân chủ cơ sở tại nơi làm việc; chưa tổ chức thương lượng tập thể để ký kết thỏa ước lao động tập thể.

Vấn đề mà người lao động quan tâm nhất trong tình hình hiện nay là tiền lương và đảm bảo các chế độ xã hội. Theo kết quả thanh tra, gần 50% DN chưa xây dựng định mức lao động, xây dựng thang lương, bảng lương. Ngoài ra, một số DN không trả lương làm việc vào ban đêm, làm thêm giờ. Nhiều DN chưa xây dựng lại nội qui lao động theo các quy định cũng như xử lý kỷ luật lao động chưa đúng trình tự, thủ tục. Riêng chính sách BHXH, có 86 người thuộc đối tượng phải tham gia BHXH, BHYT bắt buộc nhưng doanh nghiệp không đóng; 2 DN chậm đóng, nợ tiền BHXH, BHYT và BHTN; một số DN giải quyết các chế độ BHXH, BHYT đối với NLĐ chưa kịp thời. NLĐ chấm dứt hợp đồng lao động nhưng DN chưa trả sổ do không chốt được sổ cho NLĐ vì DN nợ tiền BHXH.

Đoàn thanh tra kiến nghị: DN cần chủ động tăng cường công tác tự kiểm tra về việc thực hiện các quy định pháp luật về lao động, BHXH; tăng cường vai trò kiểm tra, giám sát của những người phụ trách ATLĐ,VSLĐ, người làm y tế, các trưởng ca…trong việc thực hiện các quy định pháp luật lao động. Riêng phía Liên đoàn Lao động tỉnh, cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền nhằm phát huy hơn nữa vai trò của tổ chức công đoàn cơ sở trong việc triển khai thực hiện các quy định của pháp luật, nội quy quy chế của DN.

Ông Trần Văn Trung, Chánh thanh tra Sở Lao động TB&XH cho biết: DN cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về lao động, BHXH, ATLĐ,VSLĐ cho NLĐ. Chú ý thực hiện đúng và đầy đủ các quy định của pháp luật về lao động, tránh tình trạng chỉ chú trọng thực hiện các điều kiện liên quan đến đối tác dẫn đến thiếu sót trong việc tuân thủ pháp luật Việt Nam. Tăng cường năng lực cán bộ phụ trách về ATLĐ - VSLĐ, cụ thể, cử cán bộ tham gia các khóa đào tạo liên quan đến ATLĐ -VSLĐ, phòng cháy, chữa cháy, sơ cấp cứu… Xã hội hóa trong việc khám sức khỏe định kỳ, khám phát hiện bệnh nghề nghiệp trong DN.

Bài và ảnh: Huế Thu