Văn hóa - Nghệ thuật

29/06/2015 - 14:48

Nhớ cát

TTH - Những ngày hè, cứ trưa đứng bóng là lũ trẻ xóm mình trốn nhà trèo lên độn cát. Cát độn nóng rát chân, nhưng có một sức hút hấp dẫn không cưỡng được là đi bắt dông.

Con dông làng mình gọi là con “dôn” sống ở dưới những hang khắp các lùm cây bụi cỏ trên độn cát. Chỉ khi trời quá nắng, chúng mới chịu rời hang bò lên mặt cát. Rứa là đứa dùng ná cao su bắn, đứa dùng gậy đập, đứa dùng tay bắt…Thoáng chốc, một đứa một xâu mang về nhà. Thịt dôn là một thứ đặc sản của cát. Món chế biến từ thịt dôn ngon nhất là dôn nướng ống nứa. Thịt dôn vằm nhỏ, cho gia vị xong nhét vô ống mung rồi lùi vào bếp trấu đến khi ống cháy thì thịt cũng vừa bốc mùi thơm lựng… Bữa trước ngồi ôn lại mấy món nhậu đồng quê, cả mấy thằng cùng quê đều bầu chọn món dôn là số một.

Ở làng khi chưa có điện, những ngày gió Lào nóng như bếp than, có một cái thú là đi ngủ độn. Chuyện đi ngủ độn xuất phát từ mấy đứa chăn trâu. Trời nóng quá, muỗi nhiều nên phải dẫn trâu lên cột trên độn cát vào ban đêm vừa mát lại vừa đỡ bị muỗi đốt. Trâu ngủ thì người cũng phải ngủ gần đó để canh chừng. Từ đó sinh ra cái thú ngủ độn. Cát cả ngày phơi giữa nắng nóng là thế nhưng khi đêm xuống thì cát hóa thành mát rượi, gió trời thì lồng lộng, trăng sao cứ như ở cạnh mình. Nằm ngủ độn vừa mát lại nghe đủ thứ chuyện trên đời từ chuyện ma, chuyện yêu đương, chuyện hài…Thỉnh thoảng nửa đêm, mấy đứa đói bụng rủ nhau về làng bẻ mía, đào khoai, hái ổi…Mình cũng tham gia ngủ độn được mấy đêm và may mắn là chưa được tham gia những “phi vụ” của mấy đứa đàn anh. Chuyện cũng đến tai ba mình và từ đó bị cấm hẳn chuyện đi ngủ độn.

Nhớ mùa hè năm mình học lớp 7, bỗng dưng một loại hoa cỏ dại trở thành hàng hóa. Hồi đó người ta nói loài cỏ đó là cây kim tiền thảo. Riêng làng mình đặt cho loài cỏ này cái tên dân dã là cây trọc trọc. Gọi là “trọc trọc” bởi hoa cây cỏ này giống như những cái đầu trọc màu trắng. Rứa là cả làng cơm đùm, nước bới đi nhổ cây trọc trọc. Loài cỏ này mọc trên cát, nhiều nhất là ở những cánh đồng cỏ dại gần với biển. Từ rú của làng mình đến những cánh đồng trọc trọc cũng mấy cây số. Những cánh đồng hoa cỏ trọc trọc mọc trắng xóa rất đẹp cứ hẹp dần, hẹp dần. Từng gánh, từng bao trọc trọc được mang về nhà, dùng dao cắt lấy cái hoa của cỏ và bán lấy tiền tươi. Đó cũng là một món lộc bất ngờ của cát dành cho những người dân quê nghèo một thuở…

Những lần đi xa giữa trùng vây của cát mới thấy cát thật đẹp. Đó là những đồi cát trắng được thiên nhiên bồi đắp nên mà tụi mình gọi là cụp. Cụp con voi, cụp cái bụ, cụp bàn cờ…Ở dưới chân những cụp cát thật diệu kỳ là những hồ nước trong xanh có thể nhìn sâu thấy đáy. Giữa mênh mông cát và cát đó có một loài chim cánh trắng gọi là chim dàng. Chúng làm tổ trên cát, thỉnh thoảng thấy bóng người chúng sà xuống xẹt ngang người như hù dọa cũng như để làm quen…

Làng mình trước mặt là sông, sau lưng là độn cát và bên nhà là mội. Mội là một ao nước nhỏ có mạch nước ngầm từ chân độn cát phun lên, nước luôn đầy, trong xanh và mát lạ lùng. Có người giải thích rằng: Mội là một trong những dấu tích của người Champa để lại dọc vùng đất ven biển của Thừa Thiên Huế; cũng có lý lắm! Như cái mội ở đầu xóm mình gọi là mội ong bởi vì nó được xây bởi những lớp đá tổ ong vững chãi và có cả những tảng đá núi thật to đặt trên lòng mội để người dân giặt giũ. Hỏi những người già ở làng những tảng đá kia có từ lúc nào thì chẳng ai biết cả bởi vì chúng đã năm đó từ xa xưa...Cái mội ong của xóm mình to nhất làng và mình cũng chưa thấy cái mội nào to, nước lại trong xanh, tràn đầy và mát như mội ong. Mình lớn lên, mùa hè cứ ngày hai buổi trưa, chiều lên ngụp lặn ở cái mội này, vừa tắm vừa đùa giỡn với mấy đàn cá mặt trăng, cá thia. Nước mội chỉ ngập ngang đầu gối nên cha mẹ chẳng ai cấm con cái đi tắm mội cả.Thú nhất là cả lũ lên rú cát lủi đi hái móc, mao, bù tru ăn thỏa thuê rồi về mội “đại náo” đủ trò. Phải đến khi tốt nghiệp cấp 3 mình mới thôi tắm mội mỗi ngày. Bữa trước về làng muốn tìm lên mội chơi để nhớ lại tuổi ấu thơ nhưng ôi thôi mội ong đã không còn. Con đường lên mội cũng đã bị phá đi. Cây cỏ thời gian và sự lơ đãng của con người đã lấp đầy dòng nước mát trong của tuổi thơ...

Phi Tân

Chia sẻ bài viết

BÌNH LUẬN