Theo ông Hùng, ngoài cơ chế gây nghiện, ngày nay, giới chuyên môn đã có thêm nhiều bằng chứng khoa học xác định nghiện thuốc lá cũng là một bệnh, chứ không chỉ đơn thuần là một thói quen.

TS.BS.NGƯT Nguyễn Nam Hùng

Có nhiều người tự cai nghiện thuốc lá bằng nhiều cách nhưng thất bại.  Nguyên nhân nào khiến người cai nghiện khó bỏ thuốc lá?

Theo nghiên cứu, chất nicotine trong thuốc lá khiến người hút bị nghiện, rồi dần dần bị lệ thuộc. Chỉ 7 giây sau khi hút thuốc lá, nicotine đã có tác dụng hưng phấn lên vỏ não và được não bộ ghi nhớ. Khi trạng thái hưng phấn qua đi, lượng nicotine dần bị thiếu hụt, lúc này, não bộ sẽ kích thích gây cảm giác thèm thuốc lá, buộc người nghiện hút điếu tiếp theo. Và một khi nghiện thì rất khó bỏ. Nghiện nicotine cũng khó từ bỏ không thua kém nghiện heroin.

Có người cho rằng, rất khó cai thuốc lá vì ngưng hút lại tăng cân, tăng huyết áp và tăng cả đường máu. Ông có lời khuyên nào cho những người ở trường hợp này?

Hoàn toàn có thể cai thuốc lá mà không tăng cân (hoặc tăng rất ít). Cai thuốc lá gây thèm ăn và ăn nhiều hơn, lý do là nicotine trong thuốc lá có tác dụng gây tăng đường huyết làm giảm cảm giác đói, bây giờ không còn nữa làm cảm giác đói xuất hiện trở lại; hơn nữa, khi cai thuốc lá các tế bào thần kinh vị giác, khứu giác hoạt động tốt hơn làm người cai thuốc lá thấy thức ăn ngon miệng hơn, dẫn đến dễ tăng cân. Tuy nhiên, có thể vận động thể dục hoặc có thể dùng các thuốc hỗ trợ cai thuốc.

Điều mà rất nhiều người cai nghiện thuốc lá băn khoăn là nên giảm từ từ số lượng thuốc hút trong ngày hay bỏ ngay lập tức việc hút thuốc lá, thưa ông?

Nghiện thuốc lá là một trong những nguyên nhân dẫn đến tử vong rất cao

Cai thuốc lá bằng cách giảm từ từ số lượng không phải là cách tốt. Thay vào đó, cai thuốc lá hoàn toàn, lập tức để khẳng định quyết tâm của người cai thuốc lá, còn là biện pháp duy nhất để cắt đứt cơ chế gây nghiện. Tuy nhiên, việc giảm từ từ số lượng điếu thuốc lá có thể tiến hành trong một giai đọan ngắn 1 đến 2 tuần, trong thời gian chờ thuốc hỗ trợ cai nghiện thuốc lá phát huy tác dụng.

Một vấn đề mà những người bắt đầu cai nghiện thuốc lá hay gặp phải là hội chứng cai nghiện. Ông có lời khuyên gì để giúp người bệnh vượt qua khó khăn này?

Cai thuốc lá hoàn toàn, lập tức có thể dẫn đến thiếu nicotine đột ngột trong máu làm xuất hiện hội chứng cai nghiện thuốc lá: cáu gắt, bứt rứt, mất ngủ… Hội chứng cai thuốc lá không kéo dài mãi, thông thường sẽ xuất hiện ngay từ 24 giờ sau cai thuốc lá nặng, lên trong 1 tuần đầu tiên và giảm dần trong thời gian 4 – 6 tuần sau cai thuốc lá. Có thể vượt qua được giai đoạn này với một chút “chịu đựng”, “nỗ lực”.

Ngoài cách tự cai thuốc lá lâu nay là bỏ từ từ, hiện nay y học đã có phát minh hay sáng chế nào giúp người cai nghiện từ bỏ dứt điểm?

Khoa học ngày nay đã tìm ra các phương pháp hỗ trợ hiệu quả, tuy nhiên không thể thay thế cho quyết tâm của người cai.

Thuốc điều trị cai nghiện thuốc lá chỉ định chủ yếu cho trường hợp nghiện thực thể từ trung bình đến nặng. Trong cai nghiện thuốc lá, thuốc điều trị là rất có ích nhưng không thay thế được cho tư vấn điều trị. Thuốc điều trị nên được dùng phối hợp với tư vấn điều trị để đảm bảo hiệu quả.

PHAN THÀNH