Nhân chuyện về khe, tôi lại liên tưởng đến suối. Lâu này ta cứ quen dùng chung một từ khe suối, nhưng thế nào là khe, khi mô là suối thì cỡ như tôi đây xem chừng lại bí. Phải nhờ tới từ điển mới tỏ tường. Theo đó, thì suối được hiểu là “dòng nước tự nhiên ở miền đồi núi, chảy thường xuyên hoặc theo mùa, do nước mưa hoặc nước ngầm chảy ra ngoài mặt đất tạo nên”. Còn khe đơn giản là “đường nước hẹp chảy giữa hai vách núi hoặc sườn dốc, có thể khô cạn theo mùa” (google). Thế đó, khe khác suối và ở vùng giáp ranh gò đồi Phú Sơn có nhiều đồi cao và dốc lớn, kiểu như Mỏ Tàu, độn Phèn, độn Hoàng… trùng điệp nên có nhiều khe cũng phải. Nó tạo nên một nét riêng, mang tính đặc trưng và giàu bản sắc cho vùng đất. Từ khe là dòng nước đã hình thành nên loại hình ruộng khe (còn gọi là sơn điền), hay cả thứ cá khe nữa. Hôm rồi ngồi chuyện trò với anh Nguyễn Trần Hào, cán bộ xã Phú Sơn có mặt ở vùng đất này từ những ngày đầu giải phóng, nghe anh kể đến chuyện xưa đi bắt cá ở khe Sòng mà thèm đến ngứa ngáy tay chân. Nhiều vô kể lại thịt chắc và thơm ngon. Chỉ cần vài chục cần câu cắm đi một buổi là mang về cả bao cát ê hề, toàn những thứ hảo hạng như cá tràu, cá trê… Cần câu cặm xuống chỉ mới cặm thêm dăm ba cái nữa là đã nghe tiếng “quẫy” của cá cắm câu.

Đan Duy