Thừa Thiên Huế cuối tuần Diễn đàn
Quê mình cũng có lắm khe
TTH - Hôm rồi lên Phú Sơn (Hương Thủy) có dịp thăm thú, khảo sát, rồi ngẫm nghĩ, tôi như chợt có một phát hiện lạ, thì ra một trong những thứ đặc sản của vùng đất này là có nhiều khe. Nào khe Sòng, một thời là tên gọi chung cho vùng đất kinh tế mới cách Quốc lộ 1A chỉ khoảng 10 cây số. Rồi nữa là khe Lụ, khe Tre Giáo, khe Đon. Ở các vùng giáp giới loanh quanh với Phú Sơn còn có khe Lời, khe Vực, khe Ngang... Hơn thế, tên những con khe ở Phú Sơn còn được dùng để gọi cho cả một khu vực dân cư trong vùng. Ví như vùng khe Lụ là tên gọi khác của thôn Đồng Tân (Phú Sơn), nơi sinh sống và lập nghiệp của bà con từ xã Thủy Phương vào. Hay như khe Tre Giáo là của bà con có nguồn gốc từ xã Thủy Phù. Lý do cũng đơn giản, nơi vùng đồi núi khô cằn, sự xuất hiện của các con khe đã hình thành nên những vùng đất bằng phẳng hơn, tốt tươi hơn, lại có nguồn nước dồi dào cho sản xuất và sinh hoạt nên đã tập trung được dân cư. Tên của con khe, do thế lúc đầu là cách giản tiện nhất để gọi cho những khu vực mới quần cư này.
Nhân chuyện về khe, tôi lại liên tưởng đến suối. Lâu này ta cứ quen dùng chung một từ khe suối, nhưng thế nào là khe, khi mô là suối thì cỡ như tôi đây xem chừng lại bí. Phải nhờ tới từ điển mới tỏ tường. Theo đó, thì suối được hiểu là “dòng nước tự nhiên ở miền đồi núi, chảy thường xuyên hoặc theo mùa, do nước mưa hoặc nước ngầm chảy ra ngoài mặt đất tạo nên”. Còn khe đơn giản là “đường nước hẹp chảy giữa hai vách núi hoặc sườn dốc, có thể khô cạn theo mùa” (google). Thế đó, khe khác suối và ở vùng giáp ranh gò đồi Phú Sơn có nhiều đồi cao và dốc lớn, kiểu như Mỏ Tàu, độn Phèn, độn Hoàng… trùng điệp nên có nhiều khe cũng phải. Nó tạo nên một nét riêng, mang tính đặc trưng và giàu bản sắc cho vùng đất. Từ khe là dòng nước đã hình thành nên loại hình ruộng khe (còn gọi là sơn điền), hay cả thứ cá khe nữa. Hôm rồi ngồi chuyện trò với anh Nguyễn Trần Hào, cán bộ xã Phú Sơn có mặt ở vùng đất này từ những ngày đầu giải phóng, nghe anh kể đến chuyện xưa đi bắt cá ở khe Sòng mà thèm đến ngứa ngáy tay chân. Nhiều vô kể lại thịt chắc và thơm ngon. Chỉ cần vài chục cần câu cắm đi một buổi là mang về cả bao cát ê hề, toàn những thứ hảo hạng như cá tràu, cá trê… Cần câu cặm xuống chỉ mới cặm thêm dăm ba cái nữa là đã nghe tiếng “quẫy” của cá cắm câu.
Đan Duy
