Trong xây dựng cơ bản nói chung, các công trình sử dụng vốn ngân sách Nhà nước nói riêng, các quy trình từ khảo sát địa chất, thiết kế, giám sát, thi công xây dựng… được thực hiện bài bản, theo quy chuẩn của từng cấp công trình. Ngay như cơ quan tôi, tuy chỉ xây dựng công trình nhà bảo vệ diện tích vài chục m2, cũng phải thực hiện đầy đủ các thủ tục, quy trình theo quy định. Thời gian để hoàn thành các thủ tục này không phải là ngắn. Trong quá trình xây dựng, đơn vị tư vấn cử cán bộ kỹ thuật thường xuyên bám sát, đôn đốc tiến độ và kiểm tra chất lượng công trình. Với một công trình nhỏ mà còn thực hiện nghiêm ngặt như vậy, huống hồ các công trình quy mô lớn, có vốn đầu tư hàng chục tỷ đồng thì các quy trình, thủ tục càng không thể đơn giản, qua loa.

Trở lại công trình Trường THPT Thuận An, một tòa nhà ba tầng, với hàng chục phòng học, liên quan đến tính mạng của hàng trăm học sinh thì việc an toàn công trình phải đặt hàng đầu. Sự mất an toàn của công trình không chỉ là việc lún sâu gần cả mét mà chất lượng bê tông, thép cũng không bảo đảm. Nguyên nhân của việc lún sụt cũng được cơ quan chuyên môn kết luận là do công trình xây dựng trên vùng đất vốn là đầm lầy. Thực tế, với trình độ kỹ thuật hiện nay, nhiều công trình quy mô lớn hơn nhiều, được xây dựng trên những vùng đất có địa chất tương tự vẫn đảm bảo bền vững cả trăm năm. Như vậy, vấn đề ở đây là quá trình thăm dò địa chất, thiết kế các đơn vị chưa đánh giá đúng hoặc cố tình bỏ qua các yêu cầu kỹ thuật dẫn đến sự lún sụt công trình. Với tình trạng bê tông hư hỏng, cốt thép bị gỉ sét, ô xy hóa ăn mòn hơn 50% rõ ràng chất lượng công trình không đảm bảo. Điều chắc chắn, các nhà thiết kế đều hiểu yêu cầu kết cấu các công trình vùng ngập mặn phải cao hơn so với các công trình ở những nơi khác. Chưa kể, bất kỳ công trình xây dựng cơ bản nào sử dụng vốn ngân sách đều phải có đơn vị tư vấn giám sát tham gia từ khâu thiết kế đến quá trình thi công. Vậy đơn vị này đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm hay chưa, hay có sự bắt tay nhau làm ẩu, trục lợi? Để tìm câu trả lời có lẽ không khó, chỉ cần kiểm tra hồ sơ và thực địa công trình là sẽ rõ mọi chuyện.

Lâu nay câu chuyện phần trăm trong các công trình xây dựng có vốn đầu tư Nhà nước cứ âm ỉ, người nói 10%, có người lại ước con số này là 30%. Thực hư chưa có câu trả lời cụ thể, nhưng thực tế các công trình xây dựng có vốn đầu tư của Nhà nước thường nhanh xuống cấp. Từ sự cố ở công trình Trường THPT Thuận An, vấn đề quản lý chất lượng công trình một lần nữa đặt ra cho các nhà quản lý, chủ đầu tư. Để nâng cao trách nhiệm của các đơn vị tư vấn thiết kế, giám sát, thi công ngoài việc tăng cường công tác quản lý, cần làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm, giữ vững kỷ cương phép nước.

Hoàng Giang