ClockThứ Hai, 18/02/2019 08:43

Tai hại phần trăm

TTH - Đã là của công là sở hữu chung. Nhưng quản lý, quyết định sử dụng thì không thể chung được mà do một người hoặc một nhóm người.

Mấy mươi năm làm báo, tôi có dịp đi nhiều nơi, tiếp xúc được nhiều người. Quan hệ công việc có, quan hệ trở thành thân quen cũng có. Và hiểu ra được nhiều điều, trong đó có một việc, đó là cách thức sử dụng đồng tiền công, mà người ta thường gọi là ngân sách nhà nước.

Đã là của công là sở hữu chung. Nhưng quản lý, quyết định sử dụng thì không thể chung được mà do một người hoặc một nhóm người. Chính cái sở hữu chung và quyền lực riêng cho nên nó tạo ra kẽ hở cho thất thoát. Cũng xin nói thêm, nguồn lực công thì đất nước nào cũng có, nhưng ở nhiều nước nguồn lực công ít thất thoát là do cách thức quản lý hết sức chặt chẽ, minh bạch, dễ giám sát. Cho nên có thất thoát hay không thất thoát là do công tác quản lý, giám sát.

Ở ta thất thoát nhiều là do công tác quản lý, giám sát còn thiếu chặt chẽ.

Trong một dịp đi làm ký sự dài kỳ tại tỉnh Bình Phước, tôi có gặp rất nhiều người Huế là doanh nhân. Nếu nhìn độ giàu có của họ thì có thể gọi họ là người thành đạt. Người thì có cả một xưởng mộc dân dụng rộng mênh mông với hàng chục lò sấy để sấy gỗ cao su (loại gỗ cao su đã hết thời gian cho mủ, khai thác lấy gỗ để trồng thay thế). Người thì là một doanh nghiệp xây dựng thi công rất nhiều công trình từ nguồn vốn ngân sách nhà nước.

Khi làm việc xong, trong những cuộc "trà dư tửu hậu", tôi hỏi một doanh nhân xây dựng: làm các công trình như thế này có phải “chung chi gì không”? Anh cười cười và cho biết, nếu 7% thì làm, trên 7% thì thôi… Làm công trình nhà nước có cái sướng là định mức được cao hơn nhưng cái khổ là lấy tiền rất mệt mỏi. Câu chuyện “phần trăm thối lui” không biết nó thật đến mức nào nhưng chuyện thất thoát, chung chi, doanh nghiệp khó đòi được vốn nhà nước… thì chúng ta nghe đã nhiều.

Chẳng phải trên diễn đàn Quốc hội cách đây đã lâu có đại biểu Quốc hội đã nêu câu hỏi có phải thất thoát trong xây dựng cơ bản là ba mươi phần trăm đó sao! Chương trình xây dựng nông thôn mới các địa phương trong cả nước nợ của doanh nghiệp cả hàng chục ngàn tỷ đồng. Gần đây là nhiều địa phương bán đất làm thất thoát của nhà nước cả hàng ngàn, chục ngàn tỷ đồng và không ít người phải vào tù ra tội…

Điều này rất khó chứng minh nhưng có vẻ như muốn làm cái gì từ đồng vốn ngân sách nhà nước cũng phải có “hoa hồng”. Từ những cái nhỏ nhất đến cái lớn nhất. Phổ biến hay không thì không biết nhưng chuyện “thối lui” là có thật, như những ví dụ đã vừa nêu.

Chuyện % cứ tưởng bình thường nhưng chính nó lại gây ra nhiều tác hại.

Doanh nghiệp là “rường cột” của nền kinh tế. Điều quan trọng nhất là nó làm cho doanh nghiệp không lớn mạnh được. Muốn thực hiện một dịch vụ nào đó thì phải quen biết, dựa dẫm… mà các nhà kinh tế gọi là lợi ích nhóm, tư bản thân hữu. Nó chỉ sinh ra những doanh nghiệp “chạy chọt”. Đã như thế thì làm gì có động lực để hoàn thiện năng lực cạnh tranh, đó là chưa nói đến các dịch vụ, hoặc là bớt xén chất lượng, hoặc là giá cao hơn thị trường mới có khoản để “chung chi”.

Nó tạo nên động lực để cán bộ có chức quyền tha hóa. Làm công trình này, dịch vụ nọ, có phần trăm không?  Đạo đức xã hội tốt đẹp không thể xây dựng trên một nền tảng như thế này được mà nó càng kéo đạo đức xã hội đi thụt lùi. Ban đầu thì một người, một nhóm ít người, vì cái kiểu “chung chi phần trăm” để được làm công trình, thực hiện một dịch vụ công. Những người khác vì không thể cạnh tranh được nên buộc phải theo “cách thức vận hành” của những “doanh nghiệp đi trước”. Vậy là giống như một đầu tàu kéo cả toa tàu. Nhưng toa tàu kinh tế này đi đến chỗ không mấy tốt đẹp cho nền kinh tế.

Trong một nền kinh tế vận hành như vậy, cho nên chúng ta thấy, lâu lâu lại “tòi” lên một người vô danh tiểu tốt lại trở nên giàu có nhanh chóng. Đó chính là “doanh nghiệp sân sau” được dựng lên để thực hiện một dịch vụ công và cùng chia lợi ích…

Cách vận hành nền kinh tế như thế này, điều tai hại nhất là nó làm mất niềm tin của người dân. Rất có thể vì phần trăm cho nên họ quyết định thực hiện nhiều công trình, dịch vụ không cần thiết. Và điều này người dân nhìn thấy rất rõ. Vì sao xây dựng một cái chợ mà người dân không vào buôn bán. Vì sao người dân còn nghèo, thứ họ cần là đời sống vật chất thì lại đi xây dựng một nhà văn hóa to đến mức không cần thiết… Người dân sẽ nhìn vào những thứ cụ thể như vậy mà thiếu đi sự tin tưởng ở nơi chính quyền!

Để dẹp điều này không hề dễ, nhưng không phải không có cách làm. Cái cách thức quan trọng bậc nhất là minh bạch, minh bạch đến từng chi tiết. Minh bạch làm cho công tác giám sát trở nên dễ dàng hơn. Các ngành chức năng giám sát, người dân giám sát và công luận giám sát. Nhiều lực lượng giám sát như vậy thì ít ra chuyện cung cấp dịch vụ công không đi đôi với hiệu quả, chất lượng, giá cả hợp lý sẽ giảm đi rất nhiều.

Lê Phương

ĐÁNH GIÁ
Hãy trở thành người đầu tiên đánh giá cho bài viết này!
  Ý kiến bình luận

BẠN CÓ THỂ QUAN TÂM

THÔNG TIN DOANH NGHIỆP:
Những lợi ích có thể bạn chưa biết khi sở hữu chữ ký đẹp

Một chữ ký đẹp không chỉ là một dòng chữ văn bản thuần túy mà còn mang đến nhiều ý nghĩa, ngầm khẳng định phong cách và cá nhân của mỗi người. Việc sở hữu một chữ ký đẹp mang đến rất nhiều lợi ích không ngờ mà nhiều người có thể chưa nhận ra. Vậy lợi ích đó là gì? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây.

Những lợi ích có thể bạn chưa biết khi sở hữu chữ ký đẹp
Thông tin doanh nghiệp
TV360 sở hữu trọn vẹn bản quyền Euro 2024

Ứng dụng truyền hình TV360 là đơn vị độc quyền khai thác phát sóng giải đấu UEFA EURO 2024 trên tất cả các hạ tầng truyền hình, mạng xã hội trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam.

TV360 sở hữu trọn vẹn bản quyền Euro 2024
Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới (26/4):
Phụ nữ với Sở hữu trí tuệ - Thúc đẩy đổi mới và sáng tạo

Nhằm tôn vinh các nhà phát minh, nhà sáng tạo và doanh nhân nữ trên khắp thế giới cũng như thành quả đột phá của họ, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đã chọn chủ đề năm 2023 là “Phụ nữ với sở hữu trí tuệ: Thúc đẩy đổi mới và sáng tạo”. Đây còn là động lực để phụ nữ Thừa Thiên Huế nói riêng nỗ lực, tự tin tham gia khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo.

Phụ nữ với Sở hữu trí tuệ - Thúc đẩy đổi mới và sáng tạo
Bỏ đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn trong Luật Nhà ở sửa đổi

Tiếp thu, giải trình ý kiến Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và báo cáo thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), Bộ Xây dựng không đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn vào trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi). Theo đó, người dân vẫn được sở hữu chung cư vĩnh viễn.

Bỏ đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn trong Luật Nhà ở sửa đổi
Thông tin doanh nghiệp
Những lý do bạn nên sở hữu một chiếc ghế massage của KingSport

Những món quà cho người thương trong những dịp lễ quan trọng có khiến bạn băn khoăn khó nghĩ? Trong những dịp lễ quan trọng, KingSport luôn triển khai chương trình ưu đãi cực hấp dẫn để hy vọng bạn sẽ lựa chọn được món quà ý nghĩa dành cho những người thân yêu. Vậy bạn đã biết chọn quà gì cho ngày 08/3?

Những lý do bạn nên sở hữu một chiếc ghế massage của KingSport
Return to top