Việc thu gom, vận chuyển xử lý rác ở Phú Vang được xã hội hóa
Tránh thụ động, độc quyền
Tham gia vào lĩnh vực thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải là điều không phải doanh nghiệp tư nhân nào cũng dám đầu tư vì đây được xem là dịch vụ công ích “rủi ro” về tài chính, chậm thu lợi nhuận. Huyện Phú Vang phải mất 4 năm từ khi xây dựng đề án và kêu gọi xã hội hoá lĩnh vực này mới có một doanh nghiệp tư nhân đăng ký.
Bắt đầu thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt từ tháng 9/2016, Công ty TNHH Hằng Trung chỉ đảm nhận thu gom vận chuyển tại vài xã, thị trấn với phương tiện còn thô sơ. Sau vài tháng hoạt động, để đảm bảo yêu cầu, công ty đã đầu tư 12 đầu phương tiện chuyên dụng gồm 5 xe cuốn ép, 7 xe chở xuồng và 2 thiết bị máy gồm xe xúc lực và xe đào. Đến nay, đã có 19/20 xã, thị trấn của huyện Phú Vang (trừ xã Phú Diên) được thu gom, vận chuyển xử lý rác với khối lượng năm 2017 hơn 26.000 tấn và dự kiến năm 2018 tăng lên khoảng 30.000 tấn.
Tuỳ đặc thù từng địa bàn, công ty thực hiện thu gom theo 2 mô hình. Mô hình thứ nhất được tổ chức “trọn gói” tại thị trấn Thuận An, gồm 25 công nhân thu gom rác từ hộ gia đình đến điểm trung chuyển và đưa lên xe chuyên dụng vận chuyển lên bãi xử lý tập trung của tỉnh. Mô hình thứ hai được áp dụng cho các xã, thị trấn còn lại bằng cách công ty hợp đồng khâu vận chuyển bằng xe cuốn ép (địa bàn dân cư tập trung, trải dài) và xe cẩu xuồng (dân cư thưa thớt); còn các xã, thị trấn tự tổ chức đội thu gom.
Ông Lại Phước Khương, Phó Trưởng phòng TN&MT huyện Phú Vang cho biết, từ khi Công ty TNHH Hằng Trung đảm nhận thu gom, vận chuyển rác thải, chất lượng xử lý tốt hơn so với trước, nâng tỷ lệ thu gom từ 55% (năm 2015) lên 67%. Các điểm ô nhiễm cục bộ như ở Thuận An, Phú Thượng, Phú An, Vinh Thanh, Phú Dương, Phú Xuân... đã được khắc phục. Nhờ có công ty đóng và hoạt động ngay trên địa bàn nên huyện và các xã, thị trấn đã chủ động, thay vì trước đây phải điện thoại, chờ đợi đơn vị thu gom tuyến trên; nay chỉ trong vòng 48 tiếng đồng hồ, rác thải trên địa bàn đã được vận chuyển, xử lý.
Tiến đến phương thức “trọn gói”
Theo ông Nguyễn Trung, Giám đốc Công ty TNHH Hằng Trung, với số tiền chi trả cho đơn vị xử lý rác (Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Huế) là 195 nghìn đồng/tấn (hiện tại), bình quân trong năm 2017, nguồn chi này đã chiếm khoảng 50% tổng nguồn thu. Năm 2018, dự kiến nguồn thu 8,5-9 tỷ đồng, riêng tiền chi trả cho đơn vị xử lý rác mất khoảng 5 tỷ đồng; phần còn lại phục vụ chi trả cho 60 lao động trực tiếp, khấu hao máy móc, thuế giá trị gia tăng..., nên tạm thời công ty vẫn đang trong giai đoạn hoạt động “bão hoà” chứ chưa thể tính lợi nhuận.
Để có lợi nhuận, đảm bảo hoạt động lâu dài và không phải phụ thuộc đơn vị nhận xử lý rác, đảm bảo nguồn rác luôn được xử lý sạch, kịp thời, công ty đang xây dựng đề án và đề xuất được đầu tư bãi chôn lấp, lò đốt rác tại khu xử lý chất thải rắn tập trung Hương Bình (Hương Trà) đã được UBND tỉnh quy hoạch với diện tích hơn 48ha. Trong đó, đơn vị đề xuất đầu tư giai đoạn 1 khoảng 15-20ha với kinh phí dự kiến 45 tỷ đồng.
Nếu được tỉnh tạo điều kiện cấp đất đầu tư lò đốt, bãi chôn lấp xử lý tại Hương Bình, công ty sẽ mở rộng địa bàn thu gom, xử lý rác thêm 3 huyện, thị xã: Hương Trà, Quảng Điền, Phong Điền với phương thức hoạt động “trọn gói” từ A đến Z. Nếu hoạt động theo cách này, chỉ tạm tính chi phí xử lý rác thải của Phú Vang đã đem lại lợi nhuận và khi mở rộng xử lý thêm cho các địa phương khác, giá sẽ cạnh tranh theo xu hướng giảm. Lúc đó, người dân sẽ trực tiếp được hưởng lợi về giá từ việc xã hội hoá dịch vụ này.
Quy hoạch phân khu xây dựng khu xử lý chất thải rắn tập trung Hương Bình đã được tỉnh phê duyệt vào tháng 10/2017 và đang được kêu gọi nhà đầu tư. Việc Công ty TNHH Hằng Trung đề xuất nguyện vọng đầu tư tại đây, nếu được tỉnh chấp thuận sẽ góp phần giải quyết lượng rác ngày càng gia tăng cần xử lý; nhất là trong khi các bãi chôn lấp tập trung của tỉnh sắp quá tải và bãi xử lý cấp huyện đã xuống cấp.
Theo ông Nguyễn Trung, được tỉnh đồng ý cấp phép là đơn vị sẽ bắt tay đầu tư thi công ngay. Với nguồn lực, kinh nghiệm có sẵn gồm: xưởng cơ khí, kỹ sư điều hành, vận hành máy móc và tổ chuyên thu gom rác thải... sẽ hỗ trợ đắc lực cho dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác của công ty. Khi mở rộng phương thức, địa bàn hoạt động, công ty sẽ tiếp tục đầu tư phương tiện máy móc chuyên dụng để đáp ứng xử lý đạt hiệu quả. Về công nghệ lò đốt, đơn vị đã tìm hiểu và được các cơ quan chức năng cam kết cung cấp, chứng nhận công nghệ đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật.
Bài, ảnh: HOÀI THƯƠNG