Nhưng thực ra, câu chuyện không hề đơn giản như vậy. Những thông tin thuộc về chúng ta, mà chúng ta chưa biết là đang ở đâu, như thế nào và có ai thu thập không thực ra đang chạy ngầm và cũng hàng ngày, hàng giờ chi phối lại khi chúng ta lướt mạng hàng ngày. Điều đó còn nhiều hơn cả thói quen tìm kiếm, những sản phẩm chúng ta đã xem, sở thích, vị trí địa lý, tên tuổi, giới tính, học vấn, nơi làm việc mà còn cả số điện thoại, danh bạ, email của người sử dụng và bạn bè của người sử dụng. Có lẽ người dùng Facebook cũng đã quen đến nỗi không cần biết vì sao những trang quảng cáo lại sẵn sàng nhảy vào tường Facebook và email nhà bạn. Kiểu như tôi mỗi sáng thức dậy lại phải chuẩn bị tư thế để xóa đi gần chục email một cách thủ công, khi mà những nỗ lực chặn nó trong cài đặt không mang lại kết quả. Dĩ nhiên là không kể hàng chục email đủ loại chào mời và thông tin vớ vẩn khác trong spam.
Những kẽ hở và lỗ hổng trong bảo mật, chính sách quyền riêng tư của trang mạng xã hội này (và có thể là không ít trang khác nữa) là nguyên nhân lộ lọt thông tin của người dùng khi có người tìm mọi cách để khai thác chúng. Bạn có thể thấy phiền ít hay là nhiều tùy vào mức độ quan tâm, sự tác động đến quyền riêng tư và việc đã bị lợi dụng (hay chưa) những thông tin cá nhân của mình vào việc khác, cho người khác. Điều này có thể chỉ là định tính về mặt thời gian. Nhưng quả thật tôi đã khá sốc khi thông tin trên VNEXPRESS ngày 26/3 cho hay, dữ liệu của người dùng Facebook tại Việt Nam đang được chào bán rộng rãi. Thông tin này cũng cho hay, hiện có hàng chục ứng dụng trên máy tính được các nhà phát triển tạo ra để quét User ID (UID) Facebook rồi từ đó lấy các thông tin liên quan. Từ các thông tin mua được này, người dùng nó sẽ lọc, phân loại để sử dụng cho mục đích của mình. Xem ra, việc dùng để tiếp thị, quảng cáo, mời chào hàng hóa, sản phẩm... là còn hiền!
Trong chiều hướng chung, người dùng Facebook đã bắt đầu nghĩ lại và không thờ ơ nữa với việc quản lý thông tin cá nhân của mình. 60 tỷ USD bị mất do giá cổ phiếu xuống thấp chỉ trong 2 ngày sau khi vụ Cambridge Analytica xảy ra đã cho thấy điều này. Có thể sau đó còn là những vấn đề khác liên quan đến tính pháp lý nữa.
Tôi thấy mình đã bắt đầu bị liên quan và lục lọi, tìm kiếm cách xóa, chặn việc chia sẻ thông tin cá nhân của mình, như một phản xạ dây chuyền. Ít nhất thì cũng để ngăn không cho ai đó sử dụng hình ảnh và thông tin của mình để lập một – tôi – khác trên mạng xã hội. Và ít nhất, UID của tôi vẫn là của riêng tôi mà thôi và nó có thể ít bị tác động bởi những điều mà tôi không hề quan tâm.
Nguyễn An Lê