Lúa chín, nhưng vẫn còn oằn mình trong nước. Những gương mặt lo âu của bà con nông dân vùng trũng Hương Trà, Quảng Điền… Có lẽ chưa năm nào như năm nay. Người ta cũng đã nói nhiều đến sự biến đổi của thời tiết, nhưng khi nó xảy ra ngay tại nơi mình ở, được chứng kiến, mới hiểu được phần nào của sự tác động cực đoan.

Trong báo cáo “Biến đổi khí hậu 2022: tác động, thích ứng và tình trạng dễ bị tổn thương” do 270 tác giả và 195 chính phủ tham gia hoàn thiện và phê duyệt – một báo cáo được xem là đánh giá lớn nhất về tác động của biến đổi khí hậu và các chiến lược thích ứng mà Ủy ban liên Chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) vừa chấp thuận cách đây chưa lâu – các chuyên gia đã cảnh báo rất rõ mối đe dọa đối với đời sống ổn định của con người và sức khỏe trên toàn hành tinh từ sự biến đổi này. Trong đó đặc biệt lưu ý khi cho rằng, “bất kỳ sự chậm trễ nào nữa trong các hành động toàn cầu liên quan tới thích ứng BĐKH và giảm thiểu phát thải khí nhà kính sẽ làm lỡ cơ hội, cũng như đóng sập cánh cửa cuối cùng để đảm bảo một tương lai mà loài người có thể sinh sống và phát triển bền vững”.

Dự báo về mức nhiệt sẽ tăng từ khoảng 2,6-2,7°C vào năm 2100 và có thể sẽ giảm ở mức khoảng 2,3-2,4°C; hoặc dự đoán nhiệt độ tăng có thể sẽ đạt 1,5°C trong 20 năm tới nếu các chính phủ tăng cường các chính sách đã cam kết về cắt giảm phát thải trong thời gian ngắn buộc chúng ta phải nhìn lại, cũng như yêu cầu để có những hành động thích ứng. Dưới những tác động vẫn đang trong quá trình diễn ra, hiện một số quốc gia đang phải chống chọi với nền nhiệt cao, có những lúc lên đến trên 40 độ C, cao hơn 3 độ C so với nhiệt độ trung bình tháng như Ấn Độ, Pakistan… và tác động cực kỳ xấu đến cuộc sống. Tác động này không chỉ diễn ra với con người, cây trồng, vật nuôi mà còn tác động đến các nguồn năng lượng tự nhiên và an ninh lương thực trên một biên độ rộng lớn ở quy mô toàn cầu.

Có thể là 100 năm khi mực nước biển dâng thêm 15cm, hoặc sẽ tăng gấp đôi khi mực nước biển dâng 75cm, nhưng 20% các trận lũ lụt nghiêm trọng sẽ diễn ra trong quãng thời gian đó là một chỉ số đáng sợ. Đó sẽ là những tác động ghê gớm không chỉ về sinh kế, mà còn là sự thay đổi hệ sinh thái ven biển và đe dọa đến các cơ sở hạ tầng ở các vùng ven biển.

Có thể những ai đó sẽ nói rằng, 100 năm còn lâu lắm, dài lắm. Nhưng cũng như sức chống chịu của con người, sức chịu đựng của thiên nhiên cũng là một định lượng. Giờ đang buồn và lo âu về một vụ mùa thất bát vì thời tiết cực đoan, nhưng đến một lúc nào đó, nếu không hành động từ những việc nhỏ, đến việc cả cộng đồng cũng tham gia vào chính sách vĩ mô của các chính phủ vì một mục tiêu chung, có lẽ con người sẽ không còn nước mắt để khóc…

Nguyễn An Bình