Xả rác bừa bãi, không tôn trọng và vi phạm quy định nơi tôn nghiêm chỉ vì mong muốn được “check-in” của bạn trẻ tại chùa Linh Quy Pháp Ẩn (Lâm Đồng); hình ảnh cướp hoa tre tại Hội Gióng ở đền Sóc (xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội); những đoàn người đông nghịt chen chân đi lễ hội chùa Hương, những cánh tay giơ lên để đón nước lộc từ trần động Hương Tích với hy vọng sẽ được may mắn cả năm hay biển người dồn tắc đoạn qua cầu vượt Ngã Tư Sở (Hà Nội) những ngày đầu năm để dâng sao giải hạn ở tổ đình Phúc Khánh... tiếp tục được đánh giá là những hình ảnh phản cảm của mùa lễ hội năm nay. Đấy là chưa kể những thông tin bị “rò rỉ” trên mạng xã hội về việc treo trâu lên cây cho đến chết ở lễ hội đền Đông Cuông (Văn Yên – Yên Bái) từ năm cũ và đã được những người có trách nhiệm chấn chỉnh trước khi nó diễn ra vào những ngày sắp đến.
Không ít người đã tỏ ra quan ngại về những điều đã và đang xảy ra mỗi mùa lễ hội. Gần như chưa có ai giải thích được rằng, vì sao trình độ nhận thức, xã hội ngày một tiến bộ hơn, văn minh hơn nhưng những hủ tục mê tín, dị đoan vẫn còn được tái diễn, ngay cả khi đã có không ít chỉ thị, quy định, các đoàn thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng từ trung ương đến địa phương về việc tổ chức lễ hội văn hóa, nhân văn và tránh lãng phí như thế nào. Đây không phải là điều phổ biến, xảy ra ở một số địa phương nhất định nhưng tôi đoan chắc rằng, nó sẽ trở thành những hình ảnh không đẹp, thậm chí là không thể nào hiểu nổi của du khách khi đến Việt Nam.
Suy cho cùng, điều cơ bản nhất ở đây vẫn là nhận thức của người đi lễ hội. Từ những lệch chuẩn về mặt nhận thức, sẽ dẫn đến những lệch lạc về hành vi và nó quy định tâm thế của người đi lễ hội. Tất nhiên không thể quy nạp tất cả mọi người đi lễ hội đều có những hình ảnh, động thái phản cảm như đã nêu ở trên, song cảnh tượng đông đúc, những lời khấn vái không hề thì thầm mà khi nghe được, sẽ dễ thấy tâm thế cầu lợi, cầu lộc của một số đông. Đó cũng chính là mảnh đất và mùa làm ăn của những người lấy mùa lễ hội để trục lợi.
Trả lời phỏng vấn phóng viên VTV mới đây về vấn đề quản lý lễ hội, tránh những biến tướng lệch lạc và trục lợi như đã có trong mùa lễ hội năm nay, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cho hay, điều cơ bản nhất vẫn là phải nâng nhận thức của người dân. Bên cạnh đó là những giải pháp về phương diện quản lý để tập trung chấn chỉnh hoạt động, giảm dần và chấm dứt các lễ hội phản cảm, bạo lực trong năm 2017. Theo Bộ trưởng, ngay cả những lễ hội truyền thống, được tổ chức thường xuyên để quảng bá, thu hút khách du lịch và thu hút đầu tư cũng phải được giảm tần suất theo hướng tiết kiệm, hiệu quả, tránh phô trương...
Riêng tại Thừa Thiên Huế, dù vẫn còn đâu đó những hình thức mê tín nhưng trong một cách đánh giá chung, các lễ hội diễn ra từ đầu năm đến nay trên địa bàn tỉnh như lễ hội đu tiên ở Phong Hiền, vật Thủ Lễ (Quảng Điền); Hội vật Làng Sình, Lễ hội Đền Huyền Trân... đã diễn ra khá êm đềm, vui tươi và đúng không khí lễ hội. Cái thư thái của người dân khi đi lễ, đi đền, chùa hay tham gia các trò chơi của các lễ hội một phần cho thấy tâm thế bình an của một vùng đất văn hóa và cả cách ứng xử nhân văn với cuộc sống. Mặt khác cũng cho thấy công tác quản lý lễ hội cũng được triển khai tốt và được người dân đồng thuận hưởng ứng. Đây là điều đã có và cần tiếp tục phát huy trong các mùa lễ hội tới.
Nguyễn An Lê